Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và chẩn đoán viêm khớp phản ứng  

Viêm khớp phản ứng được đặc trưng bởi tình trạng viêm khớp vô khuẩn tiếp theo sau tình trạng nhiễm trùng, thường là nhiễm trùng đường tiết niệu – sinh dục hoặc đường tiêu hoá. Biểu hiện viêm có thể từ một đến vài khớp, thường gặp các khớp lớn ở hai chi dưới, cột sống, khớp cùng chậu, viêm các điểm bán gân, viêm dây chằng.

1. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh viêm khớp phản ứng

Viêm khớp phản ứng được xếp vào nhóm bệnh lý cột sống huyết thanh âm tính. Cho đến nay, nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của bệnh viêm khớp phản ứng vẫn còn chưa được biết chính xác. Nhưng dựa vào công tác thực tế cho thấy có một số yếu tố quan trọng như sau:

– Vai trò của gene cụ thể là phức hợp hòa hợp mô chủ yếu HLA-B27.

– Sụn xơ và màng hoạt dịch là mô đích chính trong đáp ứng miễn dịch bất thường của bệnh.

– Sự rối loạn điều hòa các cytokine gây viêm như: IL-6, IL-17 do sự sản xuất quá mức TNF-α.

– Do một số vi khuẩn có vai trò cho việc khởi phát bệnh, đặc trưng là do nhiễm Chlamydia Trachomatis.

2. Chẩn đoán viêm khớp phản ứng

Các đối tượng bị bệnh viêm khớp phản ứng phần lớn là bệnh nhân có tiểu sử viêm đường tiết niệu, sinh dục hoặc đường tiêu hóa, hô hấp. Trong số đó, có nhiều trường hợp chỉ viêm nhiễm nhẹ, các biểu hiện không thường xuyên nên ít được chú ý đến.

2.1 Triệu chứng lâm sàng viêm khớp phản ứng

– Viêm một khớp hoặc vài khớp, không đối xứng, thường gặp các khớp ở chi dưới như: khớp gối, khớp cổ chân và ngón chân.

– Viêm khớp cùng chậu, khớp vai, khớp khuỷu, cổ tay, ngón tay.

– Viêm điểm bám tận của gân cơ, viêm bao gân, đặc biệt là các vị trí: gân gót, gan bàn chân, xương chày.

– Viêm khớp tái phát hoặc mạn tính, dẫn đến biến chứng viêm cột sống dính khớp.

– Các biểu hiện ngoài khớp: viêm màng bồ đào, viêm kết mạc, viêm bàng quang, viêm niệu đạo, viêm tuyến tiền liệt,…

– Cơ thể mệt mỏi, khó chịu, có sốt nhẹ, chán ăn và xuống cân.

2.2 Triệu chứng cận lâm sàng viêm khớp phản ứng

– Hội chứng viêm: tốc độ máu lắng tăng, CRP tăng.

– Xét nghiệm miễn dịch: khoảng 60-80% bệnh nhân cho kết quả dương tính với HLA-B27.

– X-quang khớp cùng chậu: có thể thấy viêm khớp cùng chậu ở một trong bốn giai đoạn sau:

• Giai đoạn 1: nghi ngờ viêm khớp cùng chậu, biểu hiện bằng khớp cùng chậu dường như rộng ra (rộng và mờ khe khớp cùng chậu)
• Giai đoạn 2: bờ khớp không đều, có hình ảnh bào mòn ở cả hai diện khớp.
• Giai đoạn 3: đặc xương dưới sụn hai bên, dính khớp một phần.
• Giai đoạn 4: dính toàn bộ khớp cùng chậu.

– Cộng hưởng từ khớp cùng chậu: cho phép phát hiện viêm khớp cùng chậu ở giai đoạn sớm khi hình ảnh tổn thương trên phim X-quang chưa rõ ràng với biểu hiện phù tủy xương tại khớp cùng chậu (giảm tín hiệu trên T1 và tăng tín hiệu trên T2)

– Siêu âm khớp: có thể thấy tình trạng tràn dịch, dày màng hoạt dịch khớp không đặc hiệu hoặc viêm các điểm bám tận của gân.

Hiện nay trên thế giới vẫn chưa có tiêu chuẩn thống nhất, để đưa ra chẩn đoán xác định bệnh viêm khớp phản. Chủ yếu việc chẩn đoán bệnh hiện thời đều dựa vào các biểu hiện lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng và tiền sử nhiễm khuẩn.

2.3 Tiến triển bệnh viêm khớp phản ứng

– 1/3 viêm khớp phản ứng khỏi từ 3 đến 6 tháng.

– 1/3 tái phát do nhiễm khuẩn lại hoặc phản ứng viêm.

– 1/3 tiến triển thành mạn tính (tiến triển thành viêm cột sống dính khớp)

Dù đã được nghiên cứu, tìm tòi về cách điều trị, song trên thế giới cũng như ở Việt Nam việc điều trị vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Vì thế, ngay khi cơ thể có những biểu hiện bất thường, người bệnh nên nhanh chóng sắp xếp thời gian để thăm khám và điều trị. Ngoài ra, trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày cũng cần phải có chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý để có hệ thống xương khớp chắc khỏe.