Bệnh bướu cổ là gì? Phân loại bệnh bướu cổ và những triệu chứng

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

TTƯT. BSCKII TRẦN VĂN BÔNG

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Bệnh bướu cổ xảy ra khi tuyến giáp của bạn phát triển lớn hơn. Bệnh bướu cổ có thể có hoặc không liên quan đến nồng độ hormone tuyến giáp bất thường. Thông thường bệnh có khả năng điều trị được.

1. Bệnh bướu cổ là gì?

Bướu cổ là tình trạng toàn bộ tuyến giáp của bạn phát triển lớn hơn. Hoặc nó có thể phát triển một hoặc nhiều khối u nhỏ gọi là nốt tuyến giáp.

Bệnh bướu cổ là tương đối phổ biến. Chúng ảnh hưởng đến khoảng 5% người dân ở Hoa Kỳ. Nguyên nhân phổ biến nhất gây bướu cổ trên toàn thế giới là do thiếu iốt, ảnh hưởng đến khoảng 2,2 tỷ người. (1)

Tuyến giáp của bạn là một tuyến nội tiết nhỏ hình con bướm nằm ở cổ, bên dưới quả táo của bạn. Tuyến giáp hoạt động sản xuất hormone thyroxine và triiodothyronine. Những hormone này đóng một vai trò quan trọng đối với chức năng cơ thể, bao gồm:

• Sự trao đổi chất.
• Thân nhiệt.
• Tâm trạng và sự dễ bị kích động.
• Mạch và nhịp tim.
• Tiêu hóa.

Bệnh bướu cổ có thể liên quan đến cường giáp hoặc suy giáp do sự thay đổi lượng hormone tuyến giáp trong cơ thể. Bướu cổ có một số nguyên nhân có thể xảy ra. Tùy từng nguyên nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định cần điều trị hoặc không.

2. Phân loại một số bệnh bướu cổ

Bệnh bướu cổ được phân loại theo một số cách khác nhau, bao gồm cả cách thức nó phát triển và mức độ hormone tuyến giáp của bạn có bất thường hay không.

Phân loại bướu cổ dựa trên mức độ phát triển của nó bao gồm:

• Bướu cổ đơn giản (lan tỏa): Xảy ra khi toàn bộ tuyến giáp của bạn sưng lên và có cảm giác trơn nhẵn khi chạm vào.
• Bướu cổ dạng nốt: Xảy ra khi nhân tuyến giáp có thể là khổi đặc hoặc chứa đầy dịch lỏng phát triển bên trong tuyến giáp của bạn.
• Bướu cổ đa nhân: Xảy ra khi có nhiều cục u trong tuyến giáp của bạn. Các nốt có thể nhìn thấy được hoặc chỉ được phát hiện khi kiểm tra hoặc chụp cắt lớp.

Dựa trên nồng độ hormone tuyến giáp bướu cổ được phân loại:

• Bướu cổ độc: Bướu cổ này xảy ra khi tuyến giáp của bạn phì đại và sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp.
• Bướu cổ không độc hại: Nếu bạn có tuyến giáp to nhưng mức tuyến giáp bình thường thì đó là bướu cổ không độc hại. 

Các bác sĩ nội tiết sẽ căn cứ vào kết quả siêu âm và xét nghiệm để phân loại một số loại bướu cổ nhất định khi chẩn đoán chúng. Ví dụ, bướu cổ đa nhân độc hại xảy ra khi có nhiều hơn một nốt trên tuyến giáp của bạn – thường là nhiều nốt – sản xuất thêm một lượng hormone tuyến giáp.

3. Đối tượng nguy cơ dễ bị bệnh bướu cổ

Bất cứ ai cũng có thể bị bướu cổ, nhưng nguy cơ phát triển được xác định ở nữ khi mới sinh cao hơn khoảng bốn lần so với những người được xác định là nam khi mới sinh. Nguy cơ phát triển bướu cổ cũng tăng lên khi bạn già đi. Đặc biệt bệnh được phát hiện nhiều hơn sau tuổi 40.

Những người có bất kỳ tình trạng nào sau đây cũng có thể dễ bị bướu cổ hơn:

• Béo phì.
• Kháng insulin.
• Hội chứng chuyển hóa.

Bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh bướu cổ cao hơn nếu đầu và cổ của bạn tiếp xúc với bức xạ để điều trị y tế hoặc nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp.

4. Triệu chứng và nguyên nhân bệnh bướu cổ

4.1 Các triệu chứng của bệnh bướu cổ là gì?

Kích thước của bướu cổ có thể dao động từ rất nhỏ và hầu như không đáng chú ý đến rất lớn. Hầu hết bướu cổ đều không đau, nhưng nếu bạn bị viêm tuyến giáp (tuyến giáp bị viêm) thì có thể gây đau.

Các triệu chứng chính của bướu cổ bao gồm: Một khối u ở phía trước cổ, cảm giác cổ họng căng cứng, khàn giọng (giọng khàn, chóng mặt, sưng tĩnh mạch cổ.

Các triệu chứng khác ít phổ biến hơn bao gồm: Khó thở, ho, khò khè (do khí quản bị ép), khó nuốt (do chèn ép thực quản).

Một số người bị bướu cổ, tuyến giáp hoạt động quá mức cũng có thể gây ra cường giáp. Khi đó, người bệnh có thể gặp triệu chứng: Nhịp tim nhanh, giảm cân dù chế độ ăn không giảm, tiêu chảy, đổ mồ hôi khi không tập thể dục hoặc tăng nhiệt độ phòng, dễ kích động.

Một số người bị bướu cổ do tuyến giáp hoạt động kém cũng có thể bị suy giáp. Các triệu chứng bao gồm: Mệt mỏi, táo bón, da khô, tăng cân không giải thích được, kinh nguyệt bất thường.

4.2 Nguyên nhân nào gây ra bướu cổ?

Bệnh bướu cổ là một phản ứng thích ứng của các tế bào trong tuyến giáp với bất kỳ quá trình nào ngăn chặn việc sản xuất hormone tuyến giáp. Mặc dù nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh bướu cổ trên toàn thế giới là do thiếu iốt nhưng nhiều tình trạng bệnh lý cũng có thể gây ra bệnh này.

Tuyến giáp để sản xuất hormone tuyến giáp cần một lượng iod vừa đủ. Nếu bạn không nhận đủ iốt trong chế độ ăn uống, tuyến giáp của bạn sẽ tạo ra nhiều tế bào hơn để có thể tạo ra nhiều hormone tuyến giáp hơn. Mặc dù đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây bướu cổ trên toàn thế giới nhưng nó không phổ biến ở Hoa Kỳ.

Bạn có thể nhận được lượng iốt được khuyến nghị trong chế độ ăn uống của mình bằng cách bổ sung hải sản, các sản phẩm từ sữa và muối iốt trong chế độ ăn uống của bạn. Việc bổ sung iốt không được khuyến khích cho hầu hết mọi người và có thể có những tác động tiêu cực ngoài ý muốn đối với sức khỏe của bạn.

Bệnh Graves là một bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp, khiến tuyến giáp phát triển lớn hơn. 

Bệnh Hashimoto là một bệnh tự miễn gây viêm tuyến giáp. Một số người mắc bệnh Hashimoto sẽ tăng kích thước tuyến giáp để bù đắp. Loại bướu cổ này thường tự thuyên giảm theo thời gian. Một số trường hợp bệnh Hashimoto cần điều trị bằng hormone tuyến giáp.

Phụ nữ khi mang thai, Hormone Gonadotropin màng đệm ở người sản xuất trong thời kỳ mang thai khiến tuyến giáp của phát triển gây biếu cổ.

Ung thư tuyến giáp hoặc viêm tuyến giáp có thể khiến tuyến giáp của bạn phát triển.

Trong hầu hết các trường hợp, bướu cổ không có nguyên nhân rõ ràng. Một số loại thuốc có thể gây ra loại bướu cổ này. Ví dụ, thuốc lithium, được sử dụng để điều trị một số tình trạng sức khỏe tâm thần, cũng như các tình trạng bệnh lý khác, có thể gây ra loại bướu cổ này.

5. Chẩn đoán và xét nghiệm

Bạn cần đến thăm khám sức khỏe để được chẩn đoán bệnh bướu cổ chính xác nhất. Tuy nhiên, sự hiện diện của bướu cổ cho thấy tuyến giáp của bạn có vấn đề.

Bác sĩ của bạn có thể sử dụng một số xét nghiệm để chẩn đoán và đánh giá bệnh bướu cổ, bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ có thể biết liệu tuyến giáp của bạn có bị phì đại hay không bằng cách sờ vào vùng cổ của bạn để tìm các nốt sần và dấu hiệu đau.
• Xét nghiệm máu tuyến giáp: Xét nghiệm máu bằng cách đo nồng độ hormone tuyến giáp, cho biết tuyến giáp của bạn có hoạt động bình thường hay không.
• Xét nghiệm kháng thể: Xét nghiệm máu này tìm kiếm một số kháng thể nhất định được tạo ra ở một số dạng bướu cổ. Kháng thể là một loại protein được tạo ra bởi các tế bào bạch cầu. Kháng thể giúp bảo vệ chống lại vi rút gây bệnh hoặc nhiễm trùng trong cơ thể bạn.
• Siêu âm tuyến giáp: Siêu âm là phương pháp gửi sóng âm thanh tần số cao qua các mô cơ thể. Tiếng vang được ghi lại và chuyển thành video hoặc hình ảnh. Bác sĩ có thể “nhìn thấy” tuyến giáp của bạn để kiểm tra kích thước và xem tuyến giáp có các nốt sần hay không.
• Sinh thiết: Sinh thiết là việc lấy ra một mẫu mô hoặc tế bào để nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Bạn có thể cần sinh thiết tuyến giáp nếu có các nốt lớn trong tuyến giáp nhắm loại trừ khả năng ung thư.
• Sự hấp thu và quét tuyến giáp: Xét nghiệm hình ảnh này cung cấp thông tin về kích thước và chức năng của tuyến giáp của bạn. Trong xét nghiệm này, một lượng nhỏ chất phóng xạ được tiêm vào tĩnh mạch để tạo ra hình ảnh tuyến giáp của bạn trên màn hình máy tính.
• Chụp CT hoặc MRI (chụp cộng hưởng từ) tuyến giáp của bạn: Nếu bướu cổ rất lớn hoặc lan vào ngực, chụp CT hoặc MRI được sử dụng để đo kích thước và sự lan rộng của bướu cổ.

6. Khi nào nên điều trị bệnh bướu cổ?

Bướu cổ do thiếu iốt (bướu cổ đơn giản) nói chung là loại bướu cổ duy nhất bạn có thể ngăn ngừa. Áp dụng một chế độ ăn bao gồm cá, sữa và một lượng muối ăn i-ốt lành mạnh sẽ ngăn ngừa các loại bướu cổ này. Thuốc bổ sung iốt và các chất bổ sung khác thường không được khuyến khích và có thể gây hại nhiều hơn là có lợi.

Bất kể nguyên nhân gây bệnh bướu cổ là gì, khi bạn được chẩn đoán mắc bệnh bướu cổ cần phải đến thăm khám định kỳ. Nếu bạn phát triển các triệu chứng mới, hãy thăm khám sức khỏe của bạn ngay để có được hướng điều trị hiệu quả nhất.

Tuyến giáp của bạn là một tuyến quan trọng trong hệ thống nội tiết, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cơ thể bạn. Nếu nó trở nên to hơn, đó có thể là dấu hiệu của bệnh tuyến giáp tiềm ẩn.

Tin tốt là bướu cổ có thể điều trị được và đôi khi tự khỏi. Nếu bạn nhận thấy một khối u ở phía trước cổ, hãy nói chuyện với bác sĩ. Họ có thể xác định xem đó có phải là bướu cổ hay không và nguyên nhân cơ bản.

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát là địa chỉ thăm khám bệnh bướu cổ uy tín. Bệnh viện luôn chú trọng trang thiết bị hiện đại, không gian thăm khám thoáng đãng, sạch sẽ giúp người bệnh an tâm điều trị. Quý khách vui lòng liên hệ đến số hotline để nhận được tư vấn và đặt lịch thăm khám cùng các chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm.

Đặc biệt, khi đến thăm khám tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát quý khách sẽ được TTƯT. BSCKII Trần Văn Bông – Giám đốc chuyên môn tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát, Nguyên Phó trưởng khoa Phẫu thuật tuyến giáp tại Bệnh viện Nội tiết TW thăm khám và theo dõi trong quá trình điều trị.

TTƯT. BSCKII Trần Văn Bông – Chuyên gia về bướu cổ và các bệnh liên quan đến tuyến giáp