Tuyến giáp là gì? Vị trí, cấu tạo và chức năng của tuyến giáp

1. Tuyến giáp là gì?

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết lớn nhất của cơ thể, có tác dụng tạo ra các hormone giúp kiểm soat các chức năng chuyển hoá của cơ thể.

Chức năng chính của tuyến giáp là sản xuất các hormone giáp bao gồm thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3). Những hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết chuyển hóa, tăng cường sự phát triển và hoạt động của cơ quan, duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định.

2. Tuyến giáp nằm ở vị trí nào?

Nó nằm ở phía trước cổ và có hình dạng tương tự như một con bướm. Phía trước của tiếp xúc với da và cơ thịt, trong khi phía sau tiếp giáp với khí quản. Tuyến giáp bao gồm hai thùy, gọi là thùy trái và thùy phải, và chúng được nối với nhau bằng một phần mỏng gọi là eo tuyến giáp.

Vị trí chính của tuyến giáp tương đương với phạm vi từ đốt sống cổ thứ 5 đến đốt sống ngực thứ 1. Nó có khối lượng khoảng 10 – 20 gram.

3. Tuyến giáp có chức năng như thế nào?

Điều Tiết Chuyển Hóa: Các hormone giáp bao gồm thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), được sản xuất bởi tuyến giáp, có tác động mạnh đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Chúng điều chỉnh tốc độ chuyển hóa các chất dinh dưỡng, đặc biệt là tăng cường quá trình chuyển hóa của carbohydrate, lipid và protein.

Tăng sản xuất protein: T4 và T3 kích thích quá trình hợp thành protein, hỗ trợ duy trì và phục hồi tế bào cơ thể.

Tăng hoạt động của hệ thống thần kinh: T4 và T3 gia tăng hoạt động của hệ thống thần kinh, đặc biệt là trí não, nâng cao sự tập trung và khả năng ghi nhớ.

Thúc đẩy phát triển và trưởng thành của cơ thể: Hormone giáp cũng đóng vai trò trong việc điều chỉnh quá trình tạo xương, thúc đẩy sự phát triển chiều cao ở trẻ em.

Ảnh hưởng đến chức năng tế bào và cơ quan khác: T4 và T3 kích thích tốc độ trao đổi chất, tăng sản xuất và bài tiết hormone tăng trưởng, tăng sản xuất hormone testosterone, tăng sự hấp thụ canxi, giảm mức cholesterol trong máu, và nhiều tác động khác. (1)

4. 4 bệnh lý thường gặp về tuyến giáp

Những bệnh lý thường gặp liên quan đến tuyến giáp là bệnh gì? Cùng Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát tìm hiểu chi tiết dưới đây:

4.1 Cường giáp

Đây là tình trạng tăng hoạt động sản xuất tuyến giáp, khiến cho một lượng lớn hormone giáp được đưa vào máu, dẫn đến tình trạng dư thừa. Bệnh này có các triệu chứng đa dạng và có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Mỗi người bệnh có thể trải qua các biểu hiện cường giáp khác nhau và mức độ nghiêm trọng khác nhau, phụ thuộc vào mức độ hormone giáp trong máu của người bệnh.

Triệu chứng có thể xuất hiện dần dần hoặc đột ngột, có thể ở mức độ trung bình hoặc đôi khi rất nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Các triệu chứng điển hình của cường giáp bao gồm:

• Nhịp tim đạp nhanh
• Khó ngủ, run tay, ra nhiều mồ hôi
• Hay cáu gắt, lo lắng và có cảm giác nóng hơn thình thường
• Cân nặng bị giảm dù luôn đói và ăn rất nhiều
• Rối loạn kỳ kình nguyệt.

4.2 Suy giáp

Suy giáp là tình trạng tuyến giáp suy giảm chức năng, dẫn đến sự thiếu hụt trong tổng hợp và giải phóng hormone T3 và T4. Nguyên nhân suy giáp có thể bao gồm nguyên nhân bẩm sinh, thiếu i-ốt trong khẩu phần ăn, viêm giáp Hashimoto, cắt bỏ tuyến giáp, sử dụng các thuốc kháng giáp hoặc các rối loạn chức năng của tuyến yên, chẳng hạn như khối u hoặc viêm tuyến yên.

Suy giáp và cường giáp là hai tình trạng tương phản với nhau, vì vậy các triệu chứng của suy giáp thường ngược lại so với cường giáp. Cụ thể:

• Nhịp tim đập chậm
• Da và tóc khô, cân nặng tăng nhanh
• Cảm giác người lạnh
• Trầm cảm
• Bướu cổ hoặc tuyến giáp phì đại
• Táo bón và tiểu ít hơn
• Kinh nguyệt bất thường, ảnh hưởng đến sinh sản.

4.3 Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là một loại bệnh phổ biến và có tiềm năng chữa khỏi, bởi vì đây là một trong những loại ung thư có tiên lượng tốt. Người bệnh thường có cơ hội phát hiện sớm thông qua việc thực hiện kiểm tra định kỳ và sử dụng siêu âm để xem xét tuyến giáp, cũng như thông qua việc thực hiện xét nghiệm tế bào học dưới sự hướng dẫn của siêu âm và bắt đầu điều trị kịp thời.

Triệu chứng của bệnh ở giai đoạn muộn có thể bao gồm:

• Sự xuất hiện của một khối u ở vùng trước cổ, có thể cảm nhận được sự di động của nó khi nuốt.
• Khàn tiếng hoặc khó thở có thể xuất hiện do khối u tuyến giáp gây áp lực lên các cơ quanh vùng cổ.
• Xuất hiện các hạch cổ, tức là các biểu hiện của việc tăng kích thước của các núi cổ dưới vùng tai và cổ.

4.4 Bướu giáp

Bướu giáp hay còn gọi là bướu cổ, là một trong những tình trạng bệnh lý phổ biến có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai và có tỷ lệ mắc bệnh khá cao. Khi bướu trở nên lớn, nó có thể gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn, gây hoặc khó thở do nó áp lực và chèn ép lên hệ thống ống dẫn ở vùng cổ.

Triệu chứng của bướu giáp có thể bao gồm:

• Sự xuất hiện của một khối u ở vùng cổ, thường là tuyến giáp phình to.
• Khó khăn khi nuốt thức ăn, có thể cảm thấy đau hoặc cảm giác bị tắc nghẽn trong họng.
• Khàn tiếng hoặc khó thở, do áp lực của khối u trên các cơ quanh vùng cổ.

5. Mắc tuyến giáp có nguy hiểm đến sức khoẻ không?

Bệnh tuyến giáp là một trong những bệnh thường gặp nhất ở người trưởng thành, đặc biệt là ở phụ nữ theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Bệnh này có thể gây ra nhiều triệu chứng và biến chứng khác nhau, tùy thuộc vào loại bệnh mà bệnh nhân mắc phải. Các triệu chứng  bao gồm buồn nôn, khó chịu, mệt mỏi, mất cân bằng năng lượng và gặp các vấn đề về tiêu hóa. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh tuyến giáp có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như suy giáp, khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone, gây ra các vấn đề sức khỏe nguy hiểm hơn.

Việc phát hiện và điều trị sớm bệnh tuyến giáp ở mức độ nhẹ thường có thể thực hiện thông qua điều trị nội khoa để đảm bảo rằng sản xuất hormone giáp vẫn đủ. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, có thể cần phải thực hiện phẫu thuật hoặc điều trị bằng thuốc ở liều cao hơn. Điều quan trọng là phát hiện và điều trị bệnh kịp thời để giảm nguy cơ phát triển các biến chứng nguy hiểm.

6. Khám và điều trị tuyến giáp

Bệnh tuyến giáp thường có triệu chứng rất mơ hồ, phát hiện ra bệnh thường do thăm khám sức khoẻ định kỳ. Quy trình thực hiện thăm khám tuyến giáp thực hiện theo trình tự sau:

6.1 Khám lâm sàng

Bước đầu tiên trong quá trình khám là kiểm tra lâm sàng. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra khu vực cổ của bệnh nhân để phát hiện các dấu hiệu không bình thường, như kích thước tuyến giáp bất thường, sự xuất hiện của đau và khó thở. Nếu bất kỳ dấu hiệu không bình thường nào được phát hiện, bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện các xét nghiệm bổ sung để đánh giá thêm tình trạng.

6.2 Siêu âm tuyến giáp

Siêu âm là phương pháp hình ảnh chẩn đoán giúp đánh giá kích thước, hình dạng và cấu trúc của tuyến giáp. Sử dụng thiết bị siêu âm chuyên dụng, hình ảnh tuyến giáp sẽ được hiển thị trên màn hình để giúp bác sĩ xem xét chi tiết cấu trúc của cơ quan nội tiết này. Nếu phát hiện các khối u hoặc các dấu hiệu khác, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm bổ sung để đánh giá chính xác hơn.

6.3 Xét nghiệm tuyến giáp

Xét nghiệm máu được thực hiện để đánh giá sâu hơn chức năng tuyến giáp của bệnh nhân, bao gồm các chỉ số như hormone và hormone kích thích tuyến giáp. Kết quả của xét nghiệm này có thể được sử dụng để đưa ra kết luận về một số tình trạng bệnh lý như cường giáp, suy giáp, viêm tuyến giáp hoặc u giáp.

6.4 Sinh thiết tuyến giáp

Nếu có nghi ngờ về sự xuất hiện của tế bào ác tính trong khối u giáp, bước cuối cùng trong quá trình kiểm tra là sinh thiết tuyến giáp – quá trình lấy mẫu tế bào từ đó để kiểm tra tình trạng sức khỏe của tuyến giáp một cách chính xác hơn.

Trong quá trình sinh thiết, bác sĩ sẽ sử dụng một kim mỏng để thu thập mẫu tế bào từ tuyến giáp. Mẫu mô này sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để tiến hành kiểm tra chính xác tế bào.

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát quy tụ nhiều vị y bác sĩ đầu ngành, có trên 10 năm điều trị bệnh lý tuyến giáp. Bên cạnh đó, Bệnh viện còn được trang bị các thiết bị máy móc hiện đại, được nhập khẩu từ các nước có nền y học phát triển nhất trên thế giới. Ngoài ra, chúng tôi còn có đội ngũ điều dưỡng, nhân viên y tế được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, điều này giúp quá trình điều trị bệnh trở nên dễ dàng, mang lại hiệu quả cao trong chữa bệnh.

Tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong cơ thể người, điều tiết chuyển hóa, tăng trưởng và nhiệt độ cơ thể. Sự cố và bệnh lý có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và việc hiểu về cấu tạo và chức năng của tuyến giáp có thể giúp trong việc quản lý và điều trị các vấn đề này. Thăm khám bệnh thường xuyên và định kỳ là cách tốt nhất giúp kiểm soát được mầm bệnh.

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát – Nơi quy tụ những chuyên gia hàng đầu Việt Nam