Tìm hiểu các loại bướu cổ thường gặp

 

Xác định đúng các loại bướu cổ sẽ giúp tìm ra phương pháp điều trị bướu cổ phù hợp. Vậy bướu cổ có mấy loại, có cách chữa hiệu quả cho từng loại bướu cổ hay không? Hãy cùng Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát tìm hiểu các loại bướu cổ dưới bài viết sau đây.

1. Xác định các loại bướu cổ

Thông thường, tuyến giáp không thể nhìn thấy được ở bên ngoài. Nhưng với bệnh bướu cổ, bạn có thể nhận thấy có khối u hoặc sưng tấy ở cổ. Bướu cổ thường không đau. Tuy nhiên, bạn có thể cảm thấy khó chịu hoặc khó nuốt tùy thuộc vào kích thước của bướu cổ.

Có một số loại bướu cổ khác nhau. Các loại bướu cổ mà bạn có thể mắc phải sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của tình trạng này, tuyến giáp phát triển như thế nào và liệu bướu cổ có ảnh hưởng đến nồng độ hormone tuyến giáp hay không (1). 

Các loại bướu cổ chính bao gồm:

• Bướu cổ lan tỏa:  Khi toàn bộ tuyến giáp bị phì đại.
• Bướu cổ đơn nhân: Khi một nốt hoặc cục phát triển trong tuyến giáp.
• Bướu cổ đa nhân: Khi nhiều nốt (cục) phát triển trong tuyến giáp.

Bướu cổ cũng có thể được phân loại dựa trên nồng độ hormone tuyến giáp:

• Bướu cổ độc: Khi tuyến giáp phì đại và tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp (một tình trạng được gọi là cường giáp)
• Bướu cổ không độc: Khi tuyến giáp to ra nhưng nồng độ hormone tuyến giáp vẫn ở mức bình thường.

Xem thêm: Bệnh bướu cổ là gì? Phân loại bệnh bướu cổ và những triệu chứng

 

2. Bướu cổ đơn thuần phổ biến

Bướu cổ đơn thuần là loại bướu cổ phổ biến, chiếm tỷ lệ 80%. Đây là tình trạng tuyến giáp sưng to nhưng không phải do ung thư hoặc viêm nhiễm gây ra và không có dấu hiệu của tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc kém hoạt động. Bệnh bướu cổ đơn thuần đặc biệt phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới. Bướu cổ đơn thuần thường không có sự thay đổi hormone tuyến giáp.

2.1 Nguyên nhân bướu cổ đơn thuần

Bướu cổ đơn thuần thường do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra bao gồm:

• Thiếu iod (nguyên nhân chính).
• Rối loạn nội tiết tố nữ xảy ra ở trẻ gái tuổi dậy thì, phụ nữ mang thai, phụ nữ tiền mãn kinh.
• Do chất kháng giáp (có trong bắp cải trắng, thuốc kháng giáp).
• Do bất thường trong tổng hợp hormone tuyến giáp.
• Mất iod do tiêu chảy kéo dài, hội chứng suy thận.

2.2 Bướu cổ đơn thuần biểu hiện như thế nào?

Nhận biết bướu cổ đơn thuần biểu hiện dưới 2 dạng:

• Bướu cổ lan tỏa (tuyến giáp to đều).
• Bướu cổ dạng nhân: có một hoặc nhiều nốt sần.

Các trường hợp bướu cổ đơn thuần (còn gọi là bướu cổ đơn nhân lành tính): người bệnh sẽ phát hiện một khối u ở giữa cổ, sờ thấy ranh giới rõ ràng, không dính vào da, không đau, mềm. Hoặc bướu chắc, di chuyển theo nhịp nuốt lên xuống, khi khối bướu lớn có thể gây chèn ép. 

Trường hợp bướu cổ đa nhân đơn thuần (còn gọi là bướu cổ đa nhân lành tính) người bệnh phát hiện nhiều khối tròn. Kích thước từ 0,5 đến vài cm ở vùng cổ. Bướu cổ đơn thuần thường kín đáo, không có triệu chứng rõ ràng, không đau và thường được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe tổng quát.

Khi bướu cổ phát triển đến kích thước lớn có thể gây ra các dấu hiệu chèn ép các cơ quan, tổ chức xung quanh như:

• Nén khí quản gây khó thở.
• Chèn ép dây thần kinh quặt gây khó nói, khàn giọng, nói hai giọng.
• Gây phù nề hình áo bao gồm phù mặt, cổ, ngực và cánh tay kèm theo tuần hoàn bàng hệ ở ngực.

2.3 Bướu cổ đơn thuần có cần phải mổ không?

Với bướu cổ đơn thuần có tuyến giáp to lan tỏa, người bệnh chỉ cần điều trị bằng thuốc là cho kết quả tốt. Riêng đối với bướu cổ đơn nhân hoặc bướu cổ đa nhân (lành tính), nếu điều trị bằng thuốc không hiệu quả trong 6 tháng thì phải phẫu thuật.

Thông thường, người bệnh phát hiện khối u sớm, đi khám ngay sẽ có kết quả tốt hơn. Nếu để bướu phát triển lớn, xung quanh nhân sẽ có vùng xơ không thể đáp ứng với thuốc điều trị. Ngoài ra, một số người bệnh bướu cổ dạng nốt sẽ phải phẫu thuật sớm dù việc điều trị nội khoa (bằng thuốc) chưa kết thúc khi bướu cổ có biến chứng gây chèn ép, khó thở, tăng trưởng nhanh, bướu cổ xuất huyết nội.

Người bệnh bướu cổ hoặc người già bị khàn giọng không loại trừ được bệnh ung thư. Cần đặc biệt chú ý đến các bé gái ở độ tuổi dậy thì (12-18 tuổi) hoặc phụ nữ mang thai có tuyến giáp hơi to, phình mạch lan tỏa. Căn nguyên là hiện tượng sinh lý, hoàn toàn không có chỉ định phẫu thuật.

3. Bướu cổ độc có nguy hiểm không?

Bướu cổ độc là bệnh cường giáp tự miễn, một hội chứng về y tế thường gặp. Bệnh thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 45. Bướu cổ độc là một bệnh của tuyến giáp, trong đó hormone tuyến giáp được sản xuất quá mức một cách bình thường.

Bướu cổ độc nếu không được phát hiện kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: các vấn đề tim mạch, cơn bão giáp. Do đó, người bệnh bướu cổ độc cần được theo dõi và điều trị chính xác.

Các nghiên cứu đã phát hiện rằng, người bệnh bướu cổ độc thường xuất hiện các kháng thể kích thích tuyến giáp sản xuất hormone quá mức.

Đến nay, bướu cổ độc vẫn chưa được xác định rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, bệnh bướu cổ độc có tính di truyền cao. 79% trường hợp được cho là có yếu tố di truyền. Ngoài ra các yếu tó: giới tính, môi trường, tuổi, yếu tố cơ địa, thực phẩm cũng có thể góp phần gây bệnh.

Nguyên nhân thường gặp nhất là do bệnh Graves với bướu cổ lan tỏa có hoặc không lồi, còn lại là cường giáp kèm bướu cổ đa nhân độc. Bất kể nguyên nhân gì, biểu hiện thường gặp của bệnh là hội chứng cường giáp: run, nhịp tim nhanh, căng thẳng, ăn nhiều nhưng gầy (có bệnh nhân sụt 10kg trong 3 tháng) và thường nóng nảy bất thường.

Điều trị đối với bướu cổ độc, chủ yếu sử dụng thuốc kháng giáp tổng hợp và thuốc tim mạch. Người bệnh sẽ hồi phục nhanh chóng và trở lại trạng thái bình thường. 

Thường cho kết quả rất tốt đối với cường giáp có bướu cổ lan tỏa độ 1 hoặc tuyến giáp vẫn ở kích thước bình thường sau thời gian 12-18 tháng điều trị. 

Tuy nhiên, đối với bệnh cường giáp có bướu cổ dạng nốt hoặc tuyến giáp to độ 2, 3 thì sau điều trị nội khoa ổn định (tăng cân, ngừng run tay, ngừng hồi hộp, tim đập bình thường, mạch ngừng nhanh), người bệnh nên kết hợp với phẫu thuật để có kết quả điều trị tốt hơn.

Tham khảo: Cách trị bệnh bướu cổ như thế nào?

4. Bướu cổ ác tính (ung thư tuyến giáp)

Bướu cổ ác tính còn gọi được gọi là ung thư tuyến giáp. Bướu cổ ác tính xảy ra khi các tế bào trong tuyến giáp phát triển bất thường khiến chúng nhân lên nhanh chóng, tiêu diệt các tế bào khỏe mạnh và tích tụ thành khối u. Khối u có thể phát triển xâm lấn mô vào các mô lân cận và lan rộng, di căn đến các hạch bạch huyết ở cổ, phổi, xương, gan,…

Các triệu chứng của bướu cổ ác tính ở giai đoạn đầu tương tự như triệu chứng của bướu cổ đơn thuần (bướu cổ lành tính). Bệnh hay gặp ở người trung niên và người cao tuổi, ở nhóm bệnh nhân bướu cổ đơn nhân. 

Tuy nhiên, ở những bệnh nhân cường giáp, bướu cổ đa nhân, bướu cổ lan tỏa… cũng có một tỷ lệ nhỏ mắc bệnh bướu cổ ác tính. Ở giai đoạn muộn, người bệnh có triệu chứng khàn giọng không hồi phục.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bướu cổ ác tính bao gồm (2):

• Phụ nữ thường mắc bướu cổ ác tính hơn nam giới. Các chuyên gia cho rằng hormone estrogen có liên quan đến bướu cổ ác tính. Những người được xác định giới tính nữ khi sinh thường có lượng estrogen trong cơ thể cao hơn.
• Phương pháp điều trị bằng xạ trị ở đầu, cổ nhiều lần làm tăng nguy cơ bướu cổ ác tính.
• Các hội chứng di truyền làm tăng nguy cơ bướu cổ ác tính bao gồm ung thư tuyến giáp thể tủy gia đình, u đa tuyến nội tiết, hội chứng Cowden và bệnh đa polyp tuyến gia đình.

Với bướu cổ ác tính, hướng điều trị là cắt bỏ toàn bộ thùy tuyến giáp bị ung thư, cắt eo tuyến giáp và cắt bỏ hạch. Nếu có di căn hạch thì cắt bỏ cả hai thùy, bóc tách hạch, chấp nhận suy giáp và điều trị hỗ trợ suốt đời bằng hormone tuyến giáp.

Ở giai đoạn muộn, bướu cổ ác tính phát triển lan đến các mô mềm ở cổ, hạch bạch huyết và di căn đến não, phổi, xương, gan. Khoảng 30% ca bệnh di căn đến các hạch bạch huyết ở cổ.

5. Địa chỉ uy tín điều trị các loại bướu cổ

Khi có dấu hiệu nghi ngờ bướu cổ, người bệnh nên thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa nội tiết để được chẩn đoán chính xác. Tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát, TTƯT. BSCKII Trần Văn Bông với hơn 20 năm kinh nghiệm trong điều trị các bệnh lý tuyến giáp nên sẽ giúp bạn chẩn đoán chính xác bệnh bướu cổ. 

Bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, sờ cổ có sưng không, yêu cầu nuốt khi cảm thấy có cục ở cổ. Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định làm siêu âm, xét nghiệm chức năng tuyến giáp để xác định chính xác kích thước, loại bướu cổ để có phương pháp điều trị phù hợp. 

Ngoài ra, nếu có nghi ngờ ác tính, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết tế bào để kiểm tra chính xác nhất, loại trừ khả năng bướu cổ ác tính. 

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bướu cổ mà bác sĩ sẽ chỉ định khác nhau. Thông thường, với những bướu cổ kích thước nhỏ, chức năng tuyến giáp bình thường, người bệnh chỉ cần theo dõi, khám định kỳ mà không cần điều trị. 

Nếu bướu cổ lớn, gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc, xạ trị hoặc phẫu thuật để điều trị dứt điểm bướu cổ.

Hầu hết, bướu cổ do tình trạng thiếu i-ốt trong chế độ ăn. Người bệnh cần có chế độ ăn đầy đủ như: hải sản, nước mắm, muối i-ốt… và tránh dùng các thực phẩm như bắp cải, hành tây, cần tây vì chúng có những chất hạn chế hoạt động hormone tuyến giáp. 

Người bệnh bướu cổ cũng cần phải thực hiện lối sống lành mạnh, hạn chế thức khuya, không hút thuốc, rượu bia, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại bướu cổ. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc về bệnh lý bướu cổ vui lòng liên hệ đến số hotline của Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát để được giải đáp một cách chi tiết nhất.