Các loại bệnh suy giáp thường gặp và cách điều trị

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

TTƯT. BSCKII TRẦN VĂN BÔNG

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Bệnh suy giáp là loại bệnh rối loạn tuyến giáp thường gặp nhất. Nếu bệnh không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể gây ra cơn nhồi máu cơ tim và có thể dẫn đến đột quỵ. Vậy suy giáp có mấy loại và được điều trị như thế nào? Cùng Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Bệnh suy giáp là gì?

Suy giáp, hay còn được biết đến là tình trạng tuyến giáp hoạt động kém, là khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone tuyến giáp (thyroxine) để cung cấp cho cơ thể. Đây là một bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống trong cơ thể vì hầu hết các phản ứng của cơ thể đều phụ thuộc vào hormone tuyến giáp. Hậu quả của suy giáp có thể gây ra vấn đề về chức năng tim mạch, thần kinh, tiêu hóa và trao đổi chất. Bệnh thường do tự miễn, phẫu thuật loại bỏ tuyến giáp hoặc xạ trị.

Trên mặt lâm sàng, suy giáp thường được nhận biết qua việc có nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH) cao và nồng độ thyroxine (T4) thấp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nồng độ thyroxine (T4) có thể bình thường mà nồng độ hormone kích thích tuyến giáp lại không ổn định. Những trường hợp như vậy được gọi là suy giáp cận lâm sàng, khi người bệnh có ít hoặc không có triệu chứng suy giáp mặc dù có sự bất thường về nồng độ hormone tuyến giáp.

2. Tỷ lệ mắc bệnh suy giáp

• Trên quy mô toàn cầu, số người mắc suy giáp được báo cáo là từ 4 đến 5%, trong khi suy giáp cận lâm sàng có tỷ lệ từ 4 đến 15%.
• Trạng thái mang thai là một trong những nguy cơ chính gây suy giáp, chiếm khoảng 1,5% đến 4% tổng số trường hợp. Trong đó, từ 0,3% đến 0,5% mắc suy giáp rõ ràng và phần còn lại chịu suy giáp cận lâm sàng. (1)

3. Phân loại suy giáp thường gặp

Bệnh suy giáp có thể xẩy ra với bất kỳ đồi tượng nào, tuy nhiên thường gặp ở phụ nữ và người lớn tuổi hơn. Những loại suy giáp thường gặp được phân loại gồm: (2)

3.1 Suy giáp nguyên phát

Bệnh suy giáp nguyên phát xuất phát từ việc giảm sản xuất T4 và T3 từ tuyến giáp. Nồng độ T4 và T3 trong máu giảm, đồng thời hormone kích thích tuyến giáp (TSH) tăng lên. Thường xảy ra do viêm tuyến giáp Hashimoto và thường đi kèm với sưng cổ hoặc trong quá trình bệnh tiến triển, tuyến giáp có thể co lại, xơ hóa, gây mất chức năng hoặc hoạt động rất ít.

3.2 Suy giáp thứ phát

Bệnh suy giáp thứ phát xuất phát khi khu vực dưới não không tạo ra đủ hormone giải phóng thyrotropin (TRH) hoặc tuyến yên không sản xuất đủ TSH. Đôi khi, việc thiếu hụt tiết TSH do không đủ sản xuất TRH được gọi là suy giáp tam phát.

3.3 Suy giáp cận lâm sàng

Bệnh suy giáp cận lâm sàng được xác định bởi mức độ tăng của hormone kích thích tuyến giáp (TSH) trong huyết tương ở những người không có hoặc có ít triệu chứng suy giáp và mức T4 tự do trong huyết tương duy trì ở mức bình thường. Rối loạn tuyến giáp cận lâm sàng phổ biến tương đối; nó xuất hiện ở hơn 15% phụ nữ cao tuổi và 10% nam giới cao tuổi, đặc biệt ở những người có tiền sử bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto.

4. Biến chứng nguy hiểm của suy giáp

Nếu không được điều trị, suy giáp có thể phát triển và gây ra nhiều vấn đề phức tạp. Hiểu rõ các dấu hiệu của bệnh suy giáp và thực hiện kiểm tra định kỳ để sớm nhận ra bệnh sẽ giúp ngăn ngừa sự xuất hiện của các vấn đề sau đây. (3)

4.1 Dị tật bẩm sinh

Nếu trong thai kỳ bạn bị rối loạn tuyến giáp và không được điều trị, có thể tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh cho con bạn so với trẻ sinh ra từ phụ nữ khỏe mạnh. Trẻ từ những người mẹ mắc rối loạn tuyến giáp chưa được điều trị có thể gặp vấn đề phát triển về cả thể chất và tinh thần do hormone tuyến giáp quan trọng đối với sự phát triển não. May mắn là nếu những vấn đề này được xử lý ngay sau khi sinh, trẻ có thể phát triển khỏe mạnh. Kiểm tra chức năng tuyến giáp (xét nghiệm TSH) thường được thực hiện trong quá trình sàng lọc trẻ sơ sinh. Điều này thường bao gồm các xét nghiệm máu để loại trừ các vấn đề liên quan đến tuyến giáp.

4.2 Bướu cổ

Khi tuyến giáp cố gắng sản xuất hormone nhiều hơn cần thiết, sự kích thích quá mức có thể dẫn đến việc tuyến giáp phình to, tạo ra một khối u ở vùng cổ. Hiện tượng này được gọi là bướu cổ.

4.3 Vấn đề về tim mạch

Bệnh suy giáp ngay cả ở dạng nhẹ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Hoạt động kém của tuyến giáp có thể tăng nguy cơ bệnh tim vì nó làm tăng mức cholesterol “xấu”. Sự tăng cholesterol xấu có thể dẫn đến xơ vữa động mạch, cứng động mạch, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Suy giáp cũng có thể gây sự tích tụ chất lỏng xung quanh tim, dẫn đến việc tràn dịch màng ngoài tim và làm giảm khả năng bơm máu của tim.

4.4 Vấn đề sinh sản

Khi hormone tuyến giáp ở mức thấp, điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và giảm cơ hội thụ thai ở phụ nữ. Ngay cả khi điều trị suy giáp bằng cách sử dụng hormone thay thế cho tuyến giáp, không có bảo đảm rằng khả năng sinh sản của phụ nữ sẽ hoàn toàn trở lại.

4.5 Vấn đề sức khỏe tinh thần

Các dấu hiệu của bệnh suy giáp có thể gây hại cho tâm lý nếu không được điều trị. Suy giáp nhẹ có thể gây ra các tình trạng trầm cảm nhẹ. Tuy nhiên, nếu không chăm sóc, các dấu hiệu của suy giáp sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến trạng thái tinh thần của bạn, khiến tình trạng trầm cảm của bạn trở nên nặng hơn. Hơn nữa, suy giáp không được điều trị có thể liên quan đến sự suy giảm chức năng thần kinh theo thời gian.

4.6 Bệnh phù niêm

Phù niêm là thuật ngữ y học dùng để mô tả suy giáp nặng, khi rối loạn đã tiến triển trong thời gian dài mà không được điều trị. Đây là tình trạng rất hiếm do việc nhận diện triệu chứng và điều trị sớm.

Dạng suy giáp này đe dọa tính mạng. Bệnh phù niêm có thể gây chậm trễ quá trình trao đổi chất đến mức bạn có thể rơi vào tình trạng hôn mê. Nếu bạn gặp các dấu hiệu của bệnh phù niêm như mệt mỏi cực độ hoặc cảm giác lạnh không được cải thiện, hãy đến cơ sở y tế sớm nhất để được điều trị.

5. Điều trị suy giáp

Điều trị suy giáp thường liên quan đến việc sử dụng thuốc hormone tuyến giáp như levothyroxine (Levo-T, Synthroid và các loại khác) hàng ngày qua đường uống. Thuốc này giúp điều chỉnh mức hormone trở lại mức bình thường, giảm đi các triệu chứng của suy giáp.

Có thể sau một hoặc hai tuần từ khi bắt đầu điều trị, bạn sẽ cảm thấy cải thiện. Điều trị bằng levothyroxine thường cần duy trì suốt đời. Do liều lượng cần thiết có thể thay đổi, vì vậy bạn hãy kiểm tra mức độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH) hàng năm để đảm bệnh suy giáp của bạn được kiểm soát.

***Lưu ý khi sử dụng thuốc:

• Levothyroxine được dùng tốt nhất khi bụng đói vào cùng một thời điểm hằng ngày. Nếu quên uống thuốc, hãy uống bù vào ngày hôm sau.
• Không được bỏ liều khi chưa có chỉ định của bác sĩ, các triệu chứng của bệnh suy giáp có thể quay trở lại.
• Chế độ ăn nhiều chất xơ có thê làm giảm khả năng hấp thụ của thuốc.

6. Phòng ngừa bệnh suy giáp

Có thể ngăn ngừa sự phát triển của bệnh suy giáp thông qua chế độ ăn uống và quản lý lối sống. Những biện pháp sau có thể giúp phòng ngừa bệnh suy giáp:

• Tuân thủ chế độ ăn giàu i-ốt, selen và kẽm.
• Ngưng hút thuốc lá.
• Điều chỉnh cảm xúc căng thẳng và lo lắng qua việc tập thể dục và thực hành yoga thường xuyên.
• Không tự ý uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Hạn chế ăn gluten, thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh.
• Giảm tiếp xúc với tác động của bức xạ môi trường.

Những thay đổi này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh suy giáp. Tuy nhiên, việc tuân thủ theo lời khuyên của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh là quan trọng nhất để phòng ngừa bệnh suy giáp.

7. Các câu hỏi thường gặp

7.1 Bệnh suy giáp có thể chữa khỏi được không?

Suy giáp thường không thể được hoàn toàn chữa khỏi, nhưng có thể kiểm soát bằng cách duy trì việc thay thế hormone tuyến giáp suốt đời. Việc sử dụng hormone tổng hợp thyroxine (dưới dạng thuốc uống) giúp tăng nồng độ T4, từ đó giảm các dấu hiệu và triệu chứng của suy giáp, đặc biệt ở những trường hợp suy giáp do thiếu i-ốt.

7.2 Làm thế nào để kiểm soát suy giáp?

Nếu người bệnh tuân thủ việc sử dụng thuốc hormone tuyến giáp theo hướng dẫn, bệnh suy giáp của họ có thể được kiểm soát. Việc tuân thủ liều lượng thuốc (không bỏ quên việc uống) rất quan trọng trong quá trình điều trị suy giáp. Trước khi ngừng liều thuốc, người bệnh nên thông báo cho bác sĩ.

7.3 Loại muối nào tốt cho suy giáp?

Người mắc suy giáp có lợi từ việc bổ sung iốt trong chế độ ăn uống hàng ngày vì i-ốt đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone tuyến giáp trong cơ thể.

7.4 Điều trị suy giáp có phải suốt đời không?

Đúng, nếu người bệnh được xác định mắc suy giáp, tình trạng này thường kéo dài suốt đời. Do đó, họ cần phải duy trì điều trị bệnh suốt đời.

Bệnh suy giáp là một vấn đề y tế cần quan tâm và điều trị lâu dài và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Hy vọng thông tin này sẽ giúp bạn nắm rõ hơn về các phương pháp điều trị suy giáp và thay đổi lối sống để cải thiện tình trạng sức khỏe của mình. Chúc bạn luôn khỏe mạnh!

Thầy thuốc Ưu tú, BSCK II Trần Văn Bông – Điều trị các bệnh lý về suy giáp và các bệnh liên quan tuyến giáp hàng đầu Việt Nam hiện nay