Xơ gan là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

GS. TS. BS THÁI HỒNG QUANG

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Xơ gan là một bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe gan. Nguyên nhân gây xơ gan có thể do nhiều yếu tố gây nên. Cùng Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát tìm hiểu nhưng nguyên nhân, triệu chứng của bệnh là gì qua bài chia sẻ dưới đây.

1. Xơ gan là gì?

Xơ gan là một bệnh lý gan mãn tính, trong đó các mô gan bình thường bị thay thế bằng mô sẹo. Sự thay thế này khiến cho gan không thể hoạt động bình thường, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và thậm chí tử vong. Xơ gan có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng thường xảy ra ở những người có tiền sử bệnh gan hoặc tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ.

2. Nguyên nhân gây bệnh

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến xơ gan, bao gồm: (2)

2.1 Viêm gan virus

Viêm gan B và C là những nguyên nhân phổ biến nhất gây xơ gan trên toàn thế giới. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 2,4% dân số thế giới bị nhiễm viêm gan B và 1,3% bị nhiễm viêm gan C. Hai loại vi rút này có thể lây lan qua máu, chẳng hạn như thông qua chia sẻ kim tiêm, quan hệ tình dục không an toàn hoặc từ mẹ sang con trong thai kỳ.

2.2 Rượu

Uống rượu quá nhiều trong thời gian dài có thể gây hại cho gan và dẫn đến xơ gan. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 20% trường hợp xơ gan ở các nước phát triển là do uống rượu quá mức. Các chất độc hại trong rượu có thể gây tổn thương tế bào gan và khiến gan không thể hoạt động bình thường.

2.3 Béo phì

Tình trạng béo phì và gan nhiễm mỡ không do rượu có thể làm tăng nguy cơ xơ gan. Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Gan Quốc gia (NIDDK) cho thấy, người bị béo phì có nguy cơ cao gấp 3 lần bị xơ gan so với những người có cân nặng bình thường. Béo phì cũng có thể gây ra các vấn đề khác như tiểu đường, tăng huyết áp và cholesterol cao, tất cả đều có thể góp phần vào việc tổn thương gan.

2.4 Bệnh tự miễn

Các bệnh tự miễn như viêm gan tự miễn có thể tấn công các tế bào gan và gây xơ gan. Viêm gan tự miễn là một bệnh lý mà hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các tế bào gan, khiến cho gan bị viêm và tổn thương. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm gan tự miễn có thể dẫn đến xơ gan và các biến chứng nghiêm trọng khác.

2.5 Di truyền

Một số loại xơ gan có thể di truyền, chẳng hạn như bệnh Wilson và bệnh xơ nang gan bẩm sinh. Bệnh Wilson là một bệnh di truyền do sự tích tụ quá mức đồng trong cơ thể, gây tổn thương gan và não. Trong khi đó, bệnh xơ nang gan bẩm sinh là một bệnh di truyền hiếm gặp, khiến cho các tế bào gan bị tổn thương và thay thế bằng mô sẹo.

2.6 Các nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân đã đề cập, còn có một số yếu tố khác có thể gây xơ gan, bao gồm:

• Tiếp xúc với các chất độc hại như thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá IQOS, thuốc lá điện tử Ploom hay các chất hóa học độc hại trong môi trường làm việc.
• Sử dụng thuốc kéo dài, đặc biệt là các loại thuốc gây tác dụng phụ cho gan như paracetamol và ibuprofen.
• Tắc nghẽn đường dẫn mật do sỏi mật, ung thư hoặc các bệnh lý khác có thể gây tổn thương gan và dẫn đến xơ gan.

3. Triệu chứng của xơ gan

Ở giai đoạn đầu, xơ gan thường có triệu chứng mơ hồ, không rõ ràng. Tuy nhiên khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Mệt mỏi: Là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của bệnh. Gan là cơ quan có vai trò quan trọng trong việc lọc và giải độc cơ thể, vì vậy khi gan bị tổn thương, cơ thể sẽ mệt mỏi hơn do không thể loại bỏ các chất độc hại.
• Sụt cân: Là một dấu hiệu khá đặc biệt của. Khi gan không hoạt động bình thường, cơ thể sẽ không thể hấp thụ và chuyển hóa các chất dinh dưỡng từ thực phẩm, dẫn đến sụt cân.
• Chán ăn: Là một triệu chứng khá phổ biến ở những người bị xơ gan. Gan có vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng, vì vậy khi gan bị tổn thương, cơ thể sẽ không cảm thấy đói và không muốn ăn uống.
• Buồn nôn và ói mửa: Cũng là những dấu hiệu thường gặp ở những người bị xơ gan. Tổn thương gan có thể làm tăng mức độ acid trong dạ dày, gây ra cảm giác buồn nôn và thậm chí ói mửa.
• Đau bụng: Là một trong những triệu chứng khá đặc biệt của xơ gan. Đau bụng có thể do sỏi mật hoặc tắc nghẽn đường dẫn mật, gây ra các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn và ói mửa.
• Vàng da và ngứa ngáy: Là những dấu hiệu của xơ gan ở giai đoạn muộn. Khi gan không hoạt động bình thường, các chất độc hại sẽ tích tụ trong cơ thể và gây ra các vấn đề về da như ngứa ngáy và màu da vàng.
• Sự sưng tấy của chân và mắt cá chân: Có thể là dấu hiệu của xơ gan ở giai đoạn muộn. Khi gan không hoạt động bình thường, nước có thể tích tụ trong cơ thể và gây ra các triệu chứng sưng tấy.
• Xuất hiện các mạch máu nhỏ trên da (mạch nhện): Một trong những biểu hiện của xơ gan ở giai đoạn muộn là xuất hiện các mạch máu nhỏ trên da, được gọi là mạch nhện. Đây là do sự giãn nở của các mạch máu do áp lực trong cơ thể tăng cao do tổn thương gan.
• Rối loạn đông máu: Xơ gan có thể làm ảnh hưởng đến chức năng của các tế bào gan, gây rối loạn đông máu. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề như chảy máu dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu tiêu hóa.
• Suy giảm chức năng nhận thức (bệnh não gan): Trong trường hợp xơ gan ở giai đoạn muộn, các chất độc hại có thể tích tụ trong cơ thể và gây tổn thương cho não. Điều này có thể dẫn đến suy giảm chức năng nhận thức, gây ra các triệu chứng như mất trí nhớ, khó tập trung và thay đổi tâm trạng.

4. Cách điều trị bệnh

Dưới đây là một số phương pháp điều trị thông dụng cho xơ gan:

• Điều trị viêm gan virus: Điều trị viêm gan virus bao gồm thuốc kháng virus và tiêm chủng vắc-xin để ngăn ngừa sự lây lan của vi rút.
• Giảm uống rượu: Nếu xơ gan là do uống rượu quá mức, người bệnh cần giảm hoặc ngừng uống hoàn toàn để ngăn ngừa sự tổn thương gan tiếp diễn.
• Điều trị béo phì: Nếu xơ gan là do béo phì, người bệnh cần thay đổi chế độ ăn uống và tập luyện để giảm cân và cải thiện sức khỏe gan.
• Sử dụng thuốc chống viêm: Trong trường hợp xơ gan do các bệnh tự miễn gây ra, người bệnh có thể được kê đơn thuốc chống viêm để giảm các triệu chứng và ngăn ngừa sự tổn thương gan tiếp diễn.
• Thực hiện phẫu thuật: Trong những trường hợp nghiêm trọng, khi gan đã bị tổn thương nặng, phẫu thuật ghép gan có thể được thực hiện để cứu sống người bệnh.

5. Biến chứng của xơ gan

Nếu không được điều trị kịp thời và đầy đủ, xơ gan có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Xơ hóa gan: Đây là tình trạng tổn thương gan nặng, khi các tế bào gan bị thay thế bởi sợi collagen và mô liên kết. Điều này gây ra suy giảm chức năng gan và có thể dẫn đến suy gan.
• Ung thư gan: Xơ gan cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Các tế bào gan bị tổn thương có thể biến đổi và phát triển thành ung thư gan.
• Suy gan: Trong trường hợp xơ gan tiến triển nghiêm trọng, gan có thể không còn hoạt động bình thường và dẫn đến suy gan. Điều này có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

6. Cách phòng ngừa xơ gan

Để giảm nguy cơ mắc xơ gan, bạn có thể áp dụng những biện pháp phòng ngừa sau:

• Hạn chế uống rượu: Nếu bạn uống rượu, hãy hạn chế số lượng và tuân thủ các chỉ định của bác sĩ.
• Ăn uống lành mạnh: Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và ít chất béo có thể giúp giảm nguy cơ mắc xơ gan.
• Tập luyện đều đặn: Tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm tải lên gan và cải thiện sức khỏe gan.
• Kiểm soát cân nặng: Nếu bạn bị béo phì hoặc thừa cân, hãy thay đổi chế độ ăn uống và tập luyện để giảm cân và giữ cân nặng ở mức lành mạnh.
• Tránh tiếp xúc với các chất độc hại: Hạn chế tiếp xúc với thuốc lá, thuốc lá điện tử và các chất độc hại trong môi trường làm việc có thể giúp giảm nguy cơ mắc xơ gan.

7. Những xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán xơ gan

Để chẩn đoán xơ gan, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể cho thấy các chỉ số gan bình thường hoặc bất thường, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng gan của bạn.
• Siêu âm gan: Siêu âm gan có thể cho thấy kích thước và cấu trúc của gan, giúp bác sĩ phát hiện các dấu hiệu của xơ gan.
• Xét nghiệm chức năng gan: Xét nghiệm chức năng gan có thể đo lường mức độ hoạt động của gan và giúp bác sĩ đánh giá tình trạng gan của bạn.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ hạt nhân (MRI): Những kỹ thuật này có thể cho thấy hình ảnh chi tiết về gan và giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương gan.
• Thủ thuật lấy mẫu mô gan (biopsy): Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể lấy mẫu mô gan để kiểm tra và xác định chẩn đoán xơ gan.

Nếu bạn bị xơ gan, hãy luôn cập nhật kiến thức mới nhất về bệnh và thường xuyên đi khám và theo dõi sức khỏe gan để phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra. Hãy tuân thủ các chỉ định của bác sĩ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ mắc xơ gan và duy trì sức khỏe gan tốt nhất có thể.