Acid folic là gì? Lợi ích và tác dụng phụ của Acid folic

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

ThS. BS TRẦN THỊ HOA HUYỀN

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Acid folic một loại vitamin tổng hợp được sử dụng trong thực phẩm tăng cường. Axit folic được tìm thấy tự nhiên trong nhiều loại thưc phẩm như: bột mì, ngũ cốc ăn sáng, bánh mì… Để tìm hiểu chi tiết hơn về axit folic, hãy tham khảo bài viết dưới đây.

1. Acid folic là gì?

Acid folic là dạng vitamin B9 tự nhiên, tan trong nước. Nó cũng được thêm vào thực phẩm và được bán dưới dạng thực phẩm bổ sung axit folic. Dạng thực phẩm bổ sung thực sự được hấp thụ tốt hơn dạng từ nguồn thực phẩm tương ứng là 85% so với 50%. (1)

Acid folic hình thành DNA và RNA, tham gia vào quá trình chuyển hóa protein. Nó đóng một vai trò quan trọng trong việc phá vỡ homocysteine, một loại axit amin có thể gây ra tác hại cho cơ thể nếu nó hiện diện với số lượng lớn. Acid folic cũng cần thiết để tạo ra các tế bào hồng cầu khỏe mạnh và rất quan trọng trong thời kỳ tăng trưởng nhanh, chẳng hạn như khi mang thai và sự phát triển của thai nhi.

Acid folic tham gia vào quá trình hình thành tế bào hồng cầu cũng như cho sự phát triển và hoạt động của tế bào khỏe mạnh. Chất dinh dưỡng này rất cần thiết trong thời kỳ đầu mang thai để giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh ở não và cột sống.

Một chế độ ăn thiếu thực phẩm giàu axit folic có thể dẫn đến mắc các bệnh lý, chẳng hạn như bệnh celiac, ngăn cản ruột non hấp thụ chất dinh dưỡng từ thực phẩm (hội chứng kém hấp thu).

Lượng acid folic được khuyến nghị hàng ngày cho người lớn là 400 microgam (mcg). Phụ nữ trưởng thành đang có kế hoạch mang thai hoặc có thể mang thai được khuyên nên bổ sung 400 đến 1.000 mcg axit folic mỗi ngày.

Đối với hầu hết mọi người, tốt nhất là lấy acid folic từ thực phẩm. Một chế độ ăn uống cân bằng thường cung cấp tất cả những gì bạn cần. Tuy nhiên, việc bổ sung axit folic được khuyến khích cho những phụ nữ đang có kế hoạch mang thai, đang mang thai hoặc đang cho con bú.

2. Lợi ích khi sử dụng acid folic

2.1 Phòng ngừa dị tật bẩm sinh và biến chứng khi mang thai

Axit folic có tác dụng ngăn ngừa dị tật bẩm sinh, đặc biệt là dị tật ống thần kinh, dị tật nứt đốt sống và dị tật não (không có các bộ phận của não hoặc hộp sọ). Tình trạng thiếu axit folic ở phụ nữ là một yếu tố dự báo nguy cơ dị tật ống thần kinh. Chính vì thế nhiều quốc gia khuyến nghị bổ sung axit folic cho phụ nữ chuẩn bị mang thai hoặc đang mang thai.

Theo khuyến nghị của Hoa Kỳ, tất cả phụ nữ đang có kế hoạch mang thai hoặc đang mang thai nên bổ sung 400 đến 800 mcg axit folic mỗi ngày trong khoảng trước khi mang thai 1 thai và 2 tháng đầu mang thai. Bổ sung acid folic giúp ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến thai kỳ, bao gồm cả tiền sản giật.

2.2 Điều trị thiếu hụt acid folic

Thiếu acid folic xảy ra vì nhiều lý do: ăn uống không đủ, phẫu thuật, mang thai, nghiện rượu và các bệnh kém hấp thu. Thiếu hụt acid folic có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng như thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, dị tật bẩm sinh, suy giảm tinh thần, suy giảm chức năng miễn dịch và trầm cảm.

2.3 Tăng cường chức năng não

Nghiên cứu chỉ ra rằng nồng độ acid folic trong máu thấp có ảnh hưởng đến chức năng não và tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, suy giảm trí tuệ ở người già. Các nghiên cứu chứng minh rằng bổ sung axit folic có thể giúp cải thiện chức năng não và giúp điều trị bệnh Alzheimer.

Một nghiên cứu trên 180 người trưởng thành bị suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) đã chứng minh rằng bổ sung 400mcg axit folic mỗi ngày trong 2 năm đã cải thiện đáng kể các chức năng não, bao gồm cả khả năng nói IQ và giảm mức độ của một số protein liên quan đến sự phát triển và tiến triển của bệnh Alzheimer.

Một nghiên cứu khác ở 121 người mắc bệnh Alzheimer mới được chẩn đoán đang được điều trị bằng donepezil cho thấy những người dùng 1.250 mcg axit folic mỗi ngày trong 6 tháng đã cải thiện hiệu suất nhận thức và giảm các dấu hiệu viêm, so với những người dùng 1.250 mcg axit folic mỗi ngày trong 6 tháng với người dùng donepezil.

2.4 Điều trị trầm cảm

Những người bị trầm cảm đã được chứng minh là có nồng độ acid folic trong máu thấp hơn những người không bị trầm cảm. Các nghiên cứu cho thấy bổ sung axit folic có thể làm giảm triệu chứng trầm cảm khi dùng kết hợp với thuốc chống trầm cảm.

Khi sử dụng kết hợp với thuốc chống trầm cảm, điều trị bằng các chất bổ sung có chứa axit folic và methylfolate, sẽ làm giảm các triệu chứng so với việc chỉ dùng thuốc chống trầm cảm.

Hơn nữa, dựa trên 7 nghiên cứu cho thấy rằng điều trị bằng các chất bổ sung acid folic cùng với thuốc chống loạn thần giúp giảm các triệu chứng tiêu cực ở những người bị tâm thần phân liệt.

2.5 Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Việc bổ sung axit folic, có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Mức độ axit amin homocysteine ​​​​tăng lên có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển bệnh tim.

Nồng độ homocysteine ​​trong máu được xác định bởi yếu tố dinh dưỡng, di truyền. Axit folic đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa homocysteine ​​và nồng độ axit folic thấp có thể góp phần làm tăng mức homocysteine, được gọi là hyperhomocysteine.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung axit folic có thể làm giảm mức homocysteine ​​và nguy cơ mắc bệnh tim. Một nghiên cứu đánh giá trên hơn 80.000 người đã chứng minh bổ sung axit folic giúp giảm 4% nguy cơ mắc bệnh tim và 10% nguy cơ đột quỵ.

Hơn nữa, bổ sung axit folic có thể giúp giảm huyết áp, yếu tố nguy cơ nổi tiếng đối với bệnh tim. Ngoài ra, bổ sung axit folic còn giúp là cải thiện lưu lượng máu, cải thiện chức năng tim mạch.

Xem thêm: Siêu âm là gì? Phân loại và quy trình siêu âm như thế nào?

2.6 Những lợi ích khác khi dùng acid folic

Việc bổ sung acid folic mang đến các lợi ích sau:

• Bổ sung acid folic có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, giảm tình trạng kháng insulin, tăng cường chức năng tim mạch ở những người mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra nó còn giúp giảm các biến chứng của bệnh tiểu đường, bao gồm cả bệnh lý thần kinh về khả năng sinh sản.
• Hỗ trợ sinh sản: Bổ sung acid folic hơn 800 mcg mỗi ngày mang đến tỷ lệ thành công cao hơn ở những phụ nữ trải qua công nghệ hỗ trợ sinh sản. Acid folic đầy đủ rất cần thiết cho chất lượng tế bào trứng.
• Bổ sung axit folic làm giảm các dấu hiệu viêm ở các nhóm đối tượng khác nhau, bao gồm cả phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), trẻ em bị động kinh.
• Giảm tác dụng phụ của thuốc: Các chất bổ sung axit folic có thể giúp giảm tác dụng phụ một số loại thuốc, bao gồm methotrexate, một loại thuốc ức chế miễn dịch dùng để điều trị viêm khớp dạng thấp, bệnh vẩy nến và một số bệnh ung thư.
• Do chức năng thận bị suy giảm, chứng tăng cholesterol máu xảy ra ở hơn 80% số người mắc bệnh thận mãn tính. Bổ sung acid folic có thể giúp giảm mức homocysteine ​​và nguy cơ mắc bệnh tim ở nhóm đối tượng này.

3. Tác dụng phụ khi sử dụng acid folic liều cao

Khi dùng đường uống với liều lượng thích hợp, axit folic có thể an toàn. Tuy nhiên khi sử dụng axit folic qua đường uống có thể gây ra (2):

• Mùi vị khó chịu trong miệng của bạn
• Buồn nôn
• Ăn mất ngon
• Lú lẫn
• Cáu gắt
• Rối loạn giấc ngủ

3.1 Acid folic không được chuyển hóa

Lượng acid folic tổng hợp được cho là có khả năng hấp thụ 100% khi bụng đói. Trong khi acid folic có trong thực phẩm tăng cường chỉ có khả năng hấp thụ 85%. Do sự khác biệt trong quá trình trao đổi chất, một lượng lớn acid folic thông qua thực phẩm tăng cường hoặc thực phẩm bổ sung không được chuyển hóa.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng nồng độ acid folic không được chuyển đổi, hóa chất trong máu cao có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thần kinh của trẻ.

Một nghiên cứu trên 200 bà mẹ cho thấy những bà mẹ có nồng độ acid folic trong máu cao hơn ở tuần thứ 14 của thai kỳ có nhiều khả năng sinh con mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Acid folic không được chuyển hóa ở nhiều phụ nữ có con mắc ASD hơn so với những phụ nữ có con không mắc ASD.

Điều này cho thấy việc bổ sung acid folic vào khoảng tuần thứ 14 của thai kỳ phổ biến hơn ở những phụ nữ có con sau này mắc chứng ASD. Tuy nhiên, acid folic không được chuyển hóa không được tìm thấy trong máu của những người dùng dưới 400 mcg mỗi ngày.

3.2 Thiếu vitamin B12

Một nguy cơ khi dùng liều acid folic quá cao khiến người dùng không nhận thấy mình bị thiếu vitamin B12. Việc bổ sung acid folic không khắc phục được tổn thương thần kinh xảy ra khi thiếu vitamin B12. Vì lý do này, tình trạng thiếu vitamin B12 có thể không được chú ý cho đến khi xuất hiện các triệu chứng thần kinh không thể hồi phục.

3.3 Các tác dụng phụ khác

Ngoài các tác dụng phụ tiềm ẩn được liệt kê ở trên, còn có một số rủi ro khác liên quan đến việc dùng acid folic liều cao:

• Nguy cơ ung thư: Một đánh giá của 10 nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt tăng lên đáng kể ở những người dùng chất bổ sung acid folic.
• Suy sụp tinh thần: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung acid folic liều cao có thể dẫn đến suy giảm tinh thần nhanh chóng ở người cao tuổi có lượng vitamin B12 thấp.
• Giảm chức năng miễn dịch: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung acid folic liều cao gây ức chế chức năng miễn dịch bằng cách làm giảm hoạt động của các tế bào miễn dịch.

4. Sử dụng acid folic đúng cách

Liều khuyến cáo của acid folic là 400 mcg DFE mỗi ngày cho người lớn, 600 mcg DFE đối với phụ nữ mang thai và 500 mcg DFE với phụ nữ đang cho con bú.

Mặc dù lượng acid folic này có thể được đáp ứng thông qua chế độ ăn uống hàng ngày nhưng việc sử dụng thực phẩm bổ sung là cách thuận tiện để đáp ứng nhu cầu acid folic cho nhiều người, đặc biệt là những người có nguy cơ bị thiếu hụt bao gồm cả phụ nữ mang thai và người già.

Acid folic có thể được tìm thấy ở nhiều dạng và thường được thêm vào các chất bổ sung đa chất dinh dưỡng, bao gồm vitamin tổng hợp và vitamin B-complex. Liều lượng rất khác nhau, nhưng hầu hết các chất bổ sung đều cung cấp khoảng 400 đến 800 mcg axit folic.

Để tránh sử dụng acid folic quá liều quý khách vui lòng đến Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát để kiểm tra và được các chuyên gia tư vấn về liều lượng uống phù hợp. Quý khách vui lòng liên hệ đến số Hotline để biết thêm thông tin hoặc đặt lịch hẹn thăm khám một cách dễ dàng.