Cường giáp thai kỳ ảnh hưởng đến mẹ và bé như thế nào

 

Bệnh cường giáp thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc một số biến chứng ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải biết các triệu chứng và cách điều trị tình trạng cường giáp thai kỳ nếu bạn mắc phải.

1. Chức năng tuyến giáp liên quan đến thai kỳ như thế nào

Trong quá trình phụ nữ mang thai dẫn đến những thay đổi quan trọng về sinh lý và nội tiết tố làm thay đổi chức năng tuyến giáp. Các xét nghiệm chức năng tuyến giáp thay đổi khi mang thai ảnh hưởng của hai loại hormone chính gonadotropin màng đệm ở người (HCG) và estrogen. 

HCG có thể kích hoạt tuyến giáp một cách yếu ớt và nồng độ HCG lưu hành cao trong ba tháng đầu có thể dẫn đến hormone kích thích tuyến giáp hơi thấp.

Khi điều này xảy ra, trong 3 tháng đầu thai kỳ hormone kích thích tuyến giáp sẽ giảm nhẹ và sau đó trở lại bình thường trong suốt thời gian mang thai.

Estrogen khiến lượng protein liên kết với hormone tuyến giáp trong huyết thanh tăng, tổng lượng hormone tuyến giáp trong máu cũng tăng vì >99% hormone tuyến giáp trong máu liên kết với các protein này. (1)

Tuy nhiên, số đo hormone “Tự do” (không liên kết với protein, đại diện cho dạng hoạt động của hormone thường vẫn bình thường. Tuyến giáp hoạt động bình thường nếu hormone kích thích tuyến giáp và hormone tuyến giáp thyroxine (T4) tự do duy trì ở mức bình thường cụ thể trong ba tháng trong suốt thai kỳ.

Nếu sử dụng phương pháp siêu âm, có thể phát hiện sự gia tăng thể tích tuyến giáp ở một số phụ nữ. Điều này thường chỉ tăng kích thước 10-15% và thường không rõ ràng khi bác sĩ khám lâm sàng.

Xem thêm: Bệnh cường giáp nguy hiểm như thế nào?

2. Nguyên nhân và dấu hiệu cường giáp thai kỳ

Việc phát triển bệnh tuyến giáp khi mang thai là tương đối phổ biến. Tỷ lệ mắc bệnh cường giáp khi mang thai dao động từ khoảng 0,05 – 0,2%. Nguyên nhân phổ biến nhất gây cường giáp thai kì là bệnh Graves. (2)

Trong bệnh Graves, TSI (globulin miễn dịch kích thích giáp) thay vào đó sẽ kích hoạt tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone. TSI bắt chước hormone kích thích tuyến giáp (TSH), một loại hormone do tuyến yên tiết ra để ra lệnh cho tuyến giáp giải phóng hormone.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh cường giáp thai kỳ bao gồm:

• Bướu cổ (tuyến giáp phì đại, có biểu hiện phình ra ở phía trước cổ)
• Mắt lồi
• Căng thẳng và khó chịu
• Đổ quá nhiều mồ hôi
• Da mỏng hoặc tóc dễ gãy
• Cơ bắp yếu, nhất là ở cánh tay trên và đùi
• Run tay
• Tăng nhịp tim và huyết áp cao
• Giảm cân
• Khó ngủ và mắt nhạy cảm với ánh sáng

Một nguyên nhân khác gây ra bệnh cường giáp thai kì là nồng độ HCG cao bất thường, một loại hormone do thai sản xuất sau khi cấy ghép. Tình trạng này được gọi là chứng nôn nghén nặng và có đặc điểm là buồn nôn, nôn mửa, sụt cân và mất nước nghiêm trọng.

Những triệu chứng cường giáp thai kỳ tương tự như các tình trạng sức khỏe khác, vì vậy bạn cần phải tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. 

Cùng với bệnh sử và khám lâm sàng, bác sĩ có thể chẩn đoán các bệnh về tuyến giáp bằng cách thực hiện xét nghiệm máu đo nồng độ hormone kích thích tuyến giáp, cũng như hormone T4 và T3.

Xem thêm: Bệnh cường giáp ở phụ nữ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không?

3. Sự nguy hiểm của bệnh cường giáp thai kỳ 

Nếu không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách, một số biến chứng nguy hiểm tiềm tàng mà bệnh tuyến giáp thai kỳ có thể gây ra.

3.1 Tiền sản giật

Một tình trạng nghiêm trọng có thể bắt đầu vào đầu tam cá nguyệt thứ hai hoặc sau khi sinh con (được gọi là tiền sản giật sau sinh). Huyết áp cao bất thường có thể khiến các cơ quan như thận và gan hoạt động không bình thường, gây căng thẳng lớn cho tim và gây ra các biến chứng khi mang thai.

3.2 Tăng huyết áp phổi 

Một loại huyết áp cao xảy ra ở động mạch, phổi và bên phải của tim.

3.3 Nhau bong non

 Một tình trạng cực kỳ nguy hiểm khi nhau thai bong ra khỏi thành tử cung trước khi sinh.

3.4 Bão giáp 

Tình trạng các triệu chứng cường giáp tăng lên đột ngột, khiến người mẹ có nguy cơ cao bị suy tim. Bão giáp khá hiếm gặp nhưng đe dọa tính mạng.

Ngoài những biến chứng tiềm ẩn này đối với người mẹ, bệnh cường giáp không được kiểm soát có thể ảnh hưởng đến em bé. Những biến chứng này bao gồm sinh non và nhẹ cân, cường giáp ở thai nhi, sẩy thai hoặc thai chết lưu và phù niêm ở trẻ sơ sinh.

4. Bệnh cường giáp khi mang thai được điều trị như thế nào?

Trong trường hợp cường giáp nhẹ, nồng độ hormone chỉ tăng nhẹ và có rất ít triệu chứng, cần theo dõi chặt chẽ tình trạng này. Tuy nhiên, những trường hợp này không cần can thiệp y tế miễn là cả mẹ và bé đều khỏe mạnh.

Trong những trường hợp nặng cần điều trị, có thể sử dụng thuốc và liệu pháp. Iốt phóng xạ là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho bệnh cường giáp. Đó là một cách hiệu quả để thu nhỏ dần tuyến giáp. 

Tuy nhiên, đây không phải là lựa chọn an toàn cho phụ nữ mang thai vì có thể gây ra các vấn đề về tuyến giáp ở trẻ nên phải áp dụng các phương pháp khác.

Một lựa chọn là sử dụng thuốc chống tuyến giáp như propylthiouracil trong tam cá nguyệt đầu tiên, tiếp theo là methimazole trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Thời điểm dùng các loại thuốc này rất quan trọng.

Những loại thuốc này đi qua nhau thai với số lượng nhỏ và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé, vì vậy các bác sĩ thường kê đơn liều thấp nhất có hiệu quả để giảm thiểu mọi rủi ro cho em bé đang phát triển.

Việc sử dụng propylthiouracil sau ba tháng đầu có thể dẫn đến các vấn đề về gan, trong khi việc sử dụng methimazole trước ba tháng thứ hai làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh.

Bệnh cường giáp là một tình trạng có thể kiểm soát được. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai bị cường giáp cần được theo dõi cẩn thận vì có nguy cơ biến chứng cao hơn. Thăm khám định kì để cùng nhau đưa ra kế hoạch điều trị nhằm đảm bảo kết quả tốt nhất có thể cho mọi người. Điều trị cường giáp khi mang thai khác nhau tùy thuộc vào tình trạng của bạn.

Ngoài bác sĩ sản khoa, bạn có thể gặp bác sĩ nội tiết, một loại bác sĩ chuyên về các tình trạng liên quan đến hormone. Việc dành thời gian cho các xét nghiệm và cuộc hẹn bổ sung có thể khó khăn khi bạn đang mang thai, nhưng việc duy trì mức hormone khỏe mạnh là điều quan trọng để giữ cho bạn và em bé khỏe mạnh.

Bạn sẽ được xét nghiệm máu để đo TSH, T4 và T3 hàng tháng. Bác sĩ sẽ kiểm tra xem tuyến giáp của bạn hoạt động như thế nào và liệu thuốc của bạn có cần được điều chỉnh hay không. 

5. Bệnh cường giáp khi mang thai có ảnh hưởng đến con không?

Hầu hết trẻ sinh ra từ những bà mẹ bị cường giáp đều không gặp bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.

Nếu bạn mắc bệnh Graves, có khả năng nhỏ kháng thể TSI có thể đi qua nhau thai và xâm nhập vào máu của em bé. Con bạn có thể gặp nguy hiểm nếu bệnh cường giáp của bạn không được kiểm soát hoặc nếu bạn có nồng độ kháng thể TSI cao trong máu.

Điều này không phổ biến, nhưng cứ 100 trẻ sinh ra thì có khoảng 1 đến 5 trẻ có mẹ mắc bệnh cường giáp Graves cũng có tuyến giáp hoạt động quá mức khi chúng được sinh ra. 

• Tính cáu kỉnh và khó giải quyết
• Không tăng cân
• Điểm mềm trên đầu bé (thóp) đóng sớm
• Vấn đề tim mạch
• Vấn đề về hô hấp

Bạn sẽ được theo dõi thêm và siêu âm thường xuyên để kiểm tra các dấu hiệu cường giáp ở con bạn. Sau khi sinh, em bé của bạn sẽ được kiểm tra để xác nhận hoặc loại trừ chẩn đoán.

Tất cả trẻ sơ sinh đều được xét nghiệm tuyến giáp từ hai đến bốn ngày sau khi sinh. Bệnh cường giáp ở trẻ sơ sinh do bệnh Graves của người mẹ thường không tồn tại vĩnh viễn và thường kéo dài từ một đến ba tháng. Trong thời gian đó, em bé của bạn sẽ cần dùng thuốc tuyến giáp, nhưng liều lượng sẽ giảm dần khi em bé loại bỏ các kháng thể TSI của mẹ khỏi cơ thể.

6. Cho con bú khi bị cường giáp có an toàn không?

Phụ nữ bị cường giáp thai kì đôi khi sản xuất quá nhiều sữa nhưng không phải tất cả đều như vậy. Một số bà mẹ đang cho con bú gặp vấn đề với phản xạ xuống sữa.

Đối với hầu hết phụ nữ, việc cho con bú trong khi dùng thuốc tuyến giáp là an toàn miễn là bạn không dùng liều cao. Một lượng rất nhỏ thuốc sẽ đi vào sữa mẹ nhưng không đủ để gây hại cho con bạn. 

Đối với các bà mẹ đang cho con bú, Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ khuyến nghị liều tối đa hàng ngày là 20 miligam (mg) MMI hoặc 450 mg PTU.

Nếu bạn biết mình bị cường giáp, việc kiểm soát tình trạng này trước khi mang thai là cách tốt nhất để giảm thiểu rủi ro. Điều đó có nghĩa là thực hiện hai đợt xét nghiệm tuyến giáp cách nhau một tháng, với kết quả cho thấy tuyến giáp của bạn hoạt động tốt và sản xuất mức hormone ổn định.

7. Điều trị cường giáp thai kỳ ở đâu?

Phụ nữ khi mang thai bị cường giáp cần phải siêu âm tuyến giáp của thai nhi. Sau 20 tuần thai kì cần chú ý dấu hiệu suy giáp. Nên dùng kháng giáp liều thấp nhất để duy trì nội tiết tố Free Thyroxine (FT4) trong máu ở giới hạn cao của bình thường vì các loại thuốc kháng giáp đều qua nhau thai và có khả năng tác động lên thai nhi. Xét nghiệm TSH và nồng độ hormone tuyến giáp hàng tháng để phát hiện sớm những biến chứng nếu có.

Định lượng kháng thể chống thụ thể TSH (TRAb) ở mẹ trong tuần 24 – 28 giúp tiên lượng khả năng mắc cường giáp ở trẻ sơ sinh. Nếu mẹ bầu đang có những dấu hiệu: tim đập nhanh, mệt mỏi, kích ứng mắt, tiêu chảy, đi tiểu nhiều, sụt cân không rõ nguyên nhân cần đi khám tại Bệnh viện để được chẩn đoán và làm các xét nghiệm liên quan.

Cường giáp thai kỳ là nỗi ám ảnh của nhiều phụ nữ mang thai. Chính vì thế, phụ nữ khi mang thai cần phải thăm khám định kỳ tuyến giáp thường xuyên. Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát là địa chỉ thăm khám nội tiết của hàng chục nghìn khách hàng vì quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, tận tâm vì sức khỏe bệnh nhân. Để đặt lịch khám tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát, quý khách vui lòng liên hệ đến số hotline của Bệnh viện.

Chuyên gia về cường giáp và các bệnh tuyến giáp – Thầy thuốc Ưu Tú, BSCK II Trần Văn Bông