Đột quỵ – Mối đe dọa đối với sức khỏe người Việt

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

GS. TS. BS THÁI HỒNG QUANG

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Đột quỵ đang là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tại Việt Nam với tỷ lệ mắc bệnh cao và xu hướng trẻ hóa đáng báo động. Việc nâng cao nhận thức, phòng ngừa và can thiệp điều trị kịp thời là rất quan trọng để hạn chế nguy cơ tử vong do đột quỵ.

1. Cảnh báo nguy cơ đột quỵ tại Việt Nam

Đột quỵ là một tình trạng bệnh nghiêm trọng, xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn. Điều này gây ra tình trạng thiếu oxy và chất dinh dưỡng cho các tế bào não, dẫn đến tổn thương, chết tế bào não chỉ trong vài phút.

Bệnh Đột quỵ cực kỳ nguy hiểm? – Hiểu rõ trong 5 phút (Nguồn: Kiến thức thú vị)

Đột quỵ có thể để lại những di chứng nặng nề, thậm chí gây tử vong nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời. Những người may mắn sống thường phải chịu các di chứng nặng nề như liệt nửa người, mất ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ và tư duy…

Trung bình cứ 6 người thì có 1 người có nguy cơ bị đột quỵ. Mặc dù đột quỵ thường xảy ra ở người lớn tuổi, nhưng tỷ lệ người trẻ dưới 45 tuổi bị đột quỵ ở Việt Nam đang ở mức đáng báo động, chiếm khoảng 1/3 tổng số ca và có xu hướng gia tăng nhanh qua các năm, đặc biệt ở nam giới trẻ tuổi.

2. Nguyên nhân gây đột quỵ

Đột quỵ do tắc nghẽn mạch máu não (đột quỵ thiếu máu cục bộ) chiếm khoảng 80-85% các trường hợp đột quỵ. Xảy ra khi một cục máu đông làm tắc nghẽn một động mạch dẫn máu lên não. Nguyên nhân thường do xơ vữa động mạch, các mảng bám cholesterol và chất béo làm hẹp lòng mạch. Cục máu đông hình thành tại chỗ hẹp hoặc từ nơi khác trôi đến gây tắc mạch.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ gồm tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, hút thuốc lá, thừa cân béo phì, lối sống ít vận động, rung nhĩ… Đột quỵ do vỡ mạch máu não (đột quỵ xuất huyết) chiếm khoảng 15-20% các trường hợp đột quỵ. Xảy ra khi một mạch máu yếu trong não bị vỡ và chảy máu vào các mô não xung quanh.

Nguyên nhân thường do tăng huyết áp làm yếu thành mạch máu, dị dạng thành mạch, phình mạch não, chấn thương đầu… Các yếu tố làm tăng nguy cơ gồm cao huyết áp, nghiện rượu, sử dụng thuốc chống đông máu, tuổi cao…

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ không thể thay đổi khác của đột quỵ bao gồm:

• Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ tăng theo tuổi, đặc biệt sau 55 tuổi. (1)
• Giới tính: Tỉ lệ đột quỵ ở nam giới cao hơn nữ giới.
• Tiền sử gia đình có người bị đột quỵ.
• Triệu chứng của đột quỵ

3. Các dấu hiệu và triệu chứng

Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu của đột quỵ, cần gọi cấp cứu ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Thời gian vàng để cứu chữa não hiệu quả là trong vòng 3 đến 4,5 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng.

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ: (2)

• Liệt mặt hoặc yếu một bên mặt: Mất khả năng kiểm soát cơ mặt, miệng bị méo lệch qua một bên.
• Yếu tay chân hoặc tê liệt một bên cơ thể: Không thể nâng hoặc giữ cánh tay lên, cảm giác tê yếu ở tay chân một bên.
• Khó nói hoặc hiểu lời nói: Nói ngọng, lẫn lộn từ ngữ, khó diễn đạt hoặc không hiểu được người khác nói gì.
• Mất thị lực đột ngột: Nhìn mờ hoặc mất phần thị lực ở một hoặc cả hai mắt.
• Đau đầu dữ dội đột ngột: Cơn đau đầu khởi phát nhanh, dữ dội không rõ nguyên nhân.
• Chóng mặt, mất thăng bằng: Cảm giác chóng mặt, mất phối hợp vận động, khó đi lại hoặc ngã.
• Nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu trên, cần gọi ngay dịch vụ cấp cứu vì đây có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Thời gian vàng để cấp cứu đột quỵ là trong vòng 3-4.5 giờ đầu, giúp giảm thiểu tổn thương não và di chứng.

Ngoài ra, một số dấu hiệu khác như mất thăng bằng đột ngột, khó phối hợp vận động, buồn nôn cũng có thể là triệu chứng của đột quỵ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này rất quan trọng để được cấp cứu kịp thời, tránh di chứng nặng nề.

4. Biến chứng của bệnh đột quỵ

Đột quỵ có thể dẫn đến tổn thương não và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến nhất của đột quỵ:

4.1 Liệt nửa người

Liệt nửa người (hemiplegia) là biến chứng phổ biến nhất của đột quỵ, xảy ra khi một bên não bị tổn thương. Người bệnh sẽ bị liệt hoặc yếu một bên cơ thể, thường là bên đối diện với vùng não bị tổn thương.

4.2 Rối loạn ngôn ngữ

Tổn thương ở vùng não điều khiển ngôn ngữ có thể gây ra các rối loạn như khó nói (chậm chạp, lẫn lộn từ), khó hiểu lời nói của người khác hoặc mất khả năng đọc/viết.

4.3 Rối loạn nhận thức

Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung, ghi nhớ, lý luận và ra quyết định của người bệnh. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị sa sút trí tuệ.

4.4 Rối loạn nuốt

Nhiều người bị đột quỵ còn gặp khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc nước, dẫn đến nguy cơ sặc cao và khó duy trì dinh dưỡng.

4.6 Rối loạn vận động

Ngoài liệt nửa người, đột quỵ còn gây ra các rối loạn vận động khác như mất thăng bằng, khó đi lại, co cứng cơ, run tay chân…

4.7 Trầm cảm

Trầm cảm là biến chứng tâm lý phổ biến ở người bị đột quỵ, do ảnh hưởng của tổn thương não và khó khăn trong cuộc sống hàng ngày.

4.8 Đau đầu

Đau đầu dữ dội thường là triệu chứng ban đầu của đột quỵ xuất huyết não. Đau đầu cũng có thể kéo dài sau đột quỵ do tổn thương não.

4.9 Rối loạn đại tiểu tiện

Một số người bệnh đột quỵ gặp khó khăn trong việc kiểm soát bàng quang và ruột, dẫn đến tình trạng đi tiểu/đại tiện không tự chủ. Ngoài ra, đột quỵ còn có thể gây ra các biến chứng khác như viêm phổi, loét da, hình thành cục máu đông, rối loạn giấc ngủ. Việc nhận biết và điều trị các biến chứng này kịp thời rất quan trọng để hạn chế di chứng lâu dài và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

5. Phòng ngừa và điều trị đột quỵ

Điều trị đột quỵ cần được tiến hành cấp cứu càng sớm càng tốt để giảm tối đa tổn thương não và di chứng. Các phương pháp điều trị đột quỵ chính bao gồm:

• Thuốc tiêu sợi huyết: Dùng trong 3 – 4.5h đầu để phá vỡ cục máu đông, thông tắc mạch máu não trong đột quỵ thiếu máu cục bộ.
• Phẫu thuật: Lấy bỏ máu tụ nội sọ, sửa chữa mạch máu bị vỡ trong đột quỵ xuất huyết. Nong hoặc bắc cầu qua chỗ hẹp động mạch cảnh, động mạch đốt sống.
• Thuốc chống ngưng tập tiểu cầu, thuốc chống đông: Dùng dự phòng tái phát đột quỵ thiếu máu cục bộ.
• Điều trị nội khoa: Hạ áp, hạ mỡ máu, kiểm soát đường huyết, chống phù não, chống co giật, điều trị nhiễm trùng…
• Phục hồi chức năng: Tập vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, hoạt động trị liệu để phục hồi các di chứng liệt, mất ngôn ngữ, nuốt, mất các kỹ năng sinh hoạt hàng ngày… Thực hiện các động tác giãn cơ, kéo căng nhẹ nhàng các nhóm cơ bị liệt, co cứng sau đột quỵ giúp tăng phạm vi vận động, dẻo dai cơ khớp, ngăn ngừa co rút cơ. Nâng cánh tay lên, xuống, duỗi, gập khuỷu tay, nâng chân lên, đạp chân xuống giường giúp phục hồi khả năng vận động cơ bản của chi.

Người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, kiểm tra định kỳ. Việc tuân thủ chương trình tập luyện đều đặn và kiên trì sẽ giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục.

Mặc dù đột quỵ là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa bằng việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh:

• Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ do vậy nên kiểm soát huyết áp dưới 140/90 mmHg
• Ăn uống lành mạnh, tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các thực phẩm giàu kali. Hạn chế muối, đường, chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến sẵn.
• Tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý với chỉ số BMI dưới 25.
• Không hút thuốc lá và tránh tiếp xúc với khói thuốc.
• Hạn chế uống rượu bia. Nam giới không nên uống quá 2 ly/ngày, nữ giới không quá 1 ly/ngày.
• Kiểm soát đường huyết, mỡ máu và các bệnh lý nền như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, bệnh tim mạch…
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các yếu tố nguy cơ.

Những cách tránh xa Đột quỵ nhất định phải biết (Nguồn: Kiến thức thú vị)

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát là một trong những cơ sở y tế uy tín trong việc điều trị đột quỵ. Bệnh viện được đầu tư các trang thiết bị hiện đại như máy chụp cộng hưởng từ, máy đo điện não,… cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực thần kinh.

Việc được điều trị tại các bệnh viện uy tín, có đầy đủ trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm sẽ giúp tăng cơ hội sống sót và phục hồi tốt hơn sau đột quỵ. Tuy nhiên, khi có dấu hiệu đột quỵ, người bệnh cần được đưa đến các cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.

Đột quỵ có thể gây tử vong hoặc di chứng nặng nề nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ, gọi cấp cứu ngay lập tức, cùng với kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ và thực hiện lối sống lành mạnh là những biện pháp quan trọng để phòng ngừa và hạn chế tác hại của đột quỵ.

Hãy nâng cao nhận thức và chủ động tầm soát, ngăn ngừa đột quỵ ngay từ hôm nay để bảo vệ bản thân và những người thân yêu trước căn bệnh này. Quý khách vui lòng liên hệ 📲Hotline: 0869 775 115 – 086 680 5115 – 096 227 9115 để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát.