Bướu tuyến giáp là gì? Bướu tuyến giáp nên kiêng ăn gì?

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

TTƯT. BSCKII TRẦN VĂN BÔNG

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Bướu tuyến giáp có nguy hiểm không? Bạn có đang lo lắng về một cục u sưng to bất thường ở cổ? Bạn có đang gặp các triệu chứng như khó nuốt, khó thở, ho khan, thay đổi giọng nói…? Có thể bạn đang mắc phải căn bệnh bướu tuyến giáp! Bài viết này sẽ giúp bạn nâng cao hiểu biết về bướu tuyến giáp.

1. Giới thiệu bướu tuyến giáp là gì?

Bướu tuyến giáp là một tình trạng phì đại không bình thường của tuyến giáp, có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến giáp như cường giáp, suy giáp, hoặc không gây ảnh hưởng đến chức năng (bướu giáp đơn thuần).

Việc hiểu rõ về bướu tuyến giáp giúp mọi người nhận ra triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh này. Phát hiện bệnh kịp thời, từ đó có thể áp dụng liệu pháp phù hợp và hiệu quả. Ngoài ra, hiểu biết về bệnh lý này còn giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu rủi ro phát sinh các biến chứng nguy hiểm từ tình trạng này.

Việc tìm hiểu và hiểu rõ về bướu tuyến giáp không chỉ giúp cải thiện sức khỏe cá nhân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và quản lý bệnh lý này trong cộng đồng.

2. Nguyên nhân bướu tuyến giáp là gì?

Bướu tuyến giáp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến: (1)

• Thiếu hụt i-ốt: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bướu tuyến giáp, vì i-ốt là yếu tố cần thiết để tuyến giáp sản xuất hormone giáp.
• Di truyền: Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra bướu tuyến giáp. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh này, nguy cơ mắc bệnh tăng lên.
• Bệnh tự miễn: Các bệnh tự miễn như bệnh Basedow hay bệnh Hashimoto có thể gây ra bướu tuyến giáp do tác động tiêu cực lên tuyến giáp.
• Sử dụng một số loại thuốc: Một số loại thuốc như lithium, amiodarone có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến giáp và gây ra bướu.
• Chế độ ăn uống không cân đối: Việc thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết, đặc biệt là i-ốt, trong chế độ ăn uống hàng ngày cũng có thể dẫn đến sự phát triển của bướu tuyến giáp.
• Hiểu rõ về các nguyên nhân này giúp người dân có thể thay đổi lối sống và chăm sóc sức khỏe một cách hiệu quả để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh bướu tuyến giáp.

3. Phân loại bướu tuyến giáp

Bướu tuyến giáp có thể được phân loại dựa trên kích thước và chức năng của tuyến giáp:

3.1 Phân loại theo kích thước

• Bướu giáp độ I: Đây là loại bướu nhỏ, khó sờ thấy bên ngoài và thường cần sử dụng các phương pháp hình ảnh như siêu âm để phát hiện.
• Bướu giáp độ II: Bướu này lớn hơn, có thể sờ thấy rõ từ bên ngoài và thường cần sự chú ý đặc biệt.
• Bướu giáp độ III: Đây là loại bướu rất lớn, có thể nhìn thấy bằng mắt thường mà không cần sờ vào vùng cổ.

3.2 Phân loại theo chức năng tuyến giáp:

• Bướu giáp đơn thuần: Loại bướu này không ảnh hưởng đến chức năng tổng thể của tuyến giáp và thường không gây ra các triệu chứng liên quan đến chức năng giáp.
• Bướu giáp Basedow: Đây là loại bướu gây ra cường giáp, khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp, dẫn đến các triệu chứng như tăng cân nhanh, căng thẳng, và nhịp tim nhanh. (2)
• Bướu cổ Lympho: Loại bướu này gây ra suy giáp, khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone giáp, dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, giảm cân, và cảm giác lạnh lẽo.

4. Những triệu chứng của bướu tuyến giáp

Bướu tuyến giáp có thể xuất hiện với một loạt các triệu chứng, dưới đây là những dấu hiệu phổ biến mà người mắc bệnh có thể trải qua:

• Có thể không có triệu chứng: Trong một số trường hợp, bướu tuyến giáp có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào và chỉ được phát hiện thông qua kiểm tra y tế định kỳ.
• Sưng to ở cổ: Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của bướu tuyến giáp là sự sưng to ở vùng cổ, có thể gây ra sự không thoải mái và tự ti cho người bệnh.
• Khó nuốt: Bướu tuyến giáp lớn có thể gây ra cảm giác khó chịu hoặc đau khi nuốt thức ăn hoặc nước uống.
• Khó thở: Sự phát triển của bướu tuyến giáp có thể tạo áp lực lên đường hô hấp, gây ra cảm giác khó thở, đặc biệt khi nằm nghiêng hoặc vận động.
• Ho khan: Bướu tuyến giáp có thể ảnh hưởng đến dây thanh và gây ra ho khan, khản tiếng.
• Thay đổi giọng nói: Do áp lực từ bướu tuyến giáp lên dây thanh, người bệnh có thể trải qua thay đổi trong giọng nói, từ giọng êm ái đến giọng nói khàn khát.
• Mệt mỏi: Sự không cân bằng hormone giáp có thể dẫn đến cảm giác mệt mỏi, suy giảm năng lượng và khả năng tập trung.
• Sút cân: Một số người mắc bướu tuyến giáp có thể gặp khó khăn trong việc duy trì cân nặng hoặc thậm chí giảm cân mà không rõ nguyên nhân.
• Tim đập nhanh: Cường giáp do bướu tuyến giáp Basedow có thể gây ra nhịp tim nhanh, cảm giác đập mạnh và không đều.
• Lo âu, bồn chồn: Sự thay đổi hormone giáp có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và gây ra các triệu chứng như lo âu, bồn chồn, căng thẳng.

Nhận biết và hiểu rõ về các triệu chứng này giúp người bệnh và các chuyên gia y tế có thể chẩn đoán và điều trị bướu tuyến giáp một cách hiệu quả và kịp thời.

5. Chẩn đoán bướu tuyến giáp

Để chẩn đoán bướu tuyến giáp và xác định loại bướu cũng như mức độ ảnh hưởng đến tuyến giáp, các phương pháp sau thường được sử dụng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ thăm khám lâm sàng để kiểm tra các triệu chứng, sự sưng to ở vùng cổ và các dấu hiệu khác của bướu tuyến giáp.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu để đo các chỉ số hormone giáp như TSH (hormone kích thích tuyến giáp), FT4 (thyroxine tự do), và T3 (triiodothyronine) để đánh giá chức năng của tuyến giáp.
• Siêu âm tuyến giáp: Sử dụng siêu âm để xem xét kích thước, hình dạng và cấu trúc của tuyến giáp, từ đó đánh giá được sự phát triển của bướu và mức độ ảnh hưởng đến tuyến giáp.
• Chọc hút tế bào tuyến giáp (nếu cần thiết): Trong một số trường hợp, khi cần xác định chính xác loại bướu và loại tế bào trong bướu, quá trình chọc hút tế bào tuyến giáp sẽ được thực hiện để lấy mẫu tế bào để kiểm tra dưới kính hiển vi.

Kết hợp các phương pháp chẩn đoán này giúp xác định chính xác tình trạng của bướu tuyến giáp, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho bệnh nhân.

6. Điều trị bướu tuyến giáp 

Việc điều trị bướu tuyến giáp thường tùy thuộc vào kích thước của bướu, mức độ ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp và triệu chứng của từng người bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến cho bướu tuyến giáp:

6.1 Bổ sung I-ốt

Trong trường hợp bướu tuyến giáp do thiếu hụt i-ốt, việc bổ sung i-ốt thông qua chế độ ăn uống hoặc thuốc bổ sung i-ốt có thể giúp cải thiện tình trạng của tuyến giáp.

6.2 Thuốc điều trị cường giáp hoặc suy giáp

Đối với các trường hợp cường giáp (như bướu giáp Basedow) hoặc suy giáp, việc sử dụng thuốc điều trị hormone giáp như thyroxine hoặc antithyroid drugs có thể được áp dụng để ổn định chức năng của tuyến giáp.

6.3 Phẫu thuật 

Trong những trường hợp bướu tuyến giáp lớn, gây ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, gây ra triệu chứng nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng đến thẩm mỹ, phẫu thuật cắt bỏ bướu giáp (thyroidectomy) có thể được thực hiện để loại bỏ bướu.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân và sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Quan trọng nhất, việc theo dõi và điều chỉnh điều trị định kỳ là cần thiết để đảm bảo hiệu quả và ngăn ngừa tái phát của bướu tuyến giáp.

7. Bướu tuyến giáp nên kiêng ăn gì?

Khi đối diện với bướu tuyến giáp, chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình điều trị và quản lý tình trạng sức khỏe. Dưới đây là những lời khuyên về chế độ ăn cho người mắc bướu tuyến giáp lành tính:

7.1 Bổ sung I-ốt

I-ốt là nguyên liệu quan trọng trong sản xuất hormone tuyến giáp. Việc bổ sung i-ốt thông qua khẩu phần ăn giúp hỗ trợ giảm nguy cơ bị u tuyến giáp và hạn chế sự phát triển của bướu tuyến giáp.

Bổ sung thực phẩm giàu i-ốt như hải sản, rau xanh, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa. Đặc biệt, các loại hải sản như tảo biển, cá hồi, tôm, sò điệp là nguồn i-ốt quan trọng.

7.2 Chế độ ăn cân đối

Đảm bảo chế độ ăn cung cấp đủ chất dinh dưỡng, bao gồm protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất. Hạn chế ăn quá nhiều thực phẩm chứa đường và chất béo bão hòa.

7.3 Hạn chế thực phẩm gây kích ứng

Tránh thực phẩm có thể gây kích ứng tuyến giáp như các loại cruciferous (cải bắp cải, cải bắp, cải nấm), đậu, hành, tỏi và các loại thực phẩm chứa gluten.

7.4 Thực đơn đa dạng

Đa dạng thực đơn với nhiều loại thực phẩm khác nhau để cung cấp đủ chất dinh dưỡng và hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày để duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể và hỗ trợ chức năng của tuyến giáp.

Tuân thủ chế độ ăn lành mạnh và cân đối cùng với sự theo dõi và điều trị đúng cách từ bác sĩ là yếu tố quan trọng trong quá trình quản lý bướu tuyến giáp. Để biết thêm thông tin chi tiết và tư vấn về bướu tuyến giáp, quý khách vui lòng liên hệ đến số hotline của Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát. Việc tầm soát, phát hiện sớm và điều trị bướu tuyến giáp không chỉ là biện pháp quan trọng để duy trì sức khỏe mà còn giúp người bệnh có cuộc sống khỏe mạnh và chất lượng hơn. 

TTƯT. BCSKII Trần Văn Bông – Giám đốc Chuyên môn tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát với hơn 15.000 ca điều trị và Phẫu thuật U tuyến giáp thành công