Suy giáp là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh

 

Suy giáp là tình trạng tuyến giáp bị rối lạn chức năng. Đây là bệnh lý tuy không đe dọa đến tính mạng người bệnh nhưng có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Vậy bệnh suy giáp là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh suy giáp ra sao? Cùng Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Suy giáp là bệnh gì?

Suy giáp, còn được biết đến là nhược giáp, là một loại rối loạn phổ biến. Khi mắc phải suy giáp, tuyến giáp của bạn không sản xuất đủ lượng hormone giáp.

Tuyến giáp nằm ở vùng dưới cổ phía trước của bạn. Những hormone mà nó tạo ra sẽ lưu thông qua máu và ảnh hưởng đến hầu hết mọi bộ phận của cơ thể, từ não và tim đến cơ bắp và da của bạn.

Tuyến giáp điều chỉnh cách tế bào trong cơ thể sử dụng năng lượng từ thức ăn, một quá trình gọi là trao đổi chất. Giữa những khía cạnh khác, trao đổi chất của bạn cũng ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể, nhịp tim và lượng calo được đốt cháy. Nếu thiếu hormone tuyến giáp, cơ thể sẽ hoạt động chậm hơn. Điều này dẫn đến việc sản xuất ít năng lượng và quá trình trao đổi chất trở nên chậm. (1)

2. Tuyến giáp hoạt động như thế nào?

Tuyến giáp, một cơ quan nhỏ dạng con bướm, đặt ở phần trước cổ, gần thanh quản. Hãy tưởng tượng phần trung tâm của hình dạng con bướm tập trung chính giữa cổ bạn, vòng quanh khí quản của bạn. Chức năng cốt lõi của tuyến giáp là điều chỉnh quá trình trao đổi chất của cơ thể. Trao đổi chất là quá trình chuyển đổi thức ăn thành năng lượng cơ thể sử dụng để hoạt động.

Tuyến giáp tạo ra hormone T4 và T3 để kiểm soát quá trình trao đổi chất. Những hormone này hoạt động khắp cơ thể để thông báo cho các tế bào biết cần sử dụng bao nhiêu năng lượng. Chúng điều chỉnh cả nhiệt độ cơ thể và nhịp tim.

Khi tuyến giáp hoạt động bình thường, nó sẽ liên tục tạo ra hormone, thải chúng ra và sau đó sản xuất hormone mới để thay thế những gì đã được sử dụng. Điều này duy trì quá trình trao đổi chất hoạt động và kiểm soát tất cả các hệ thống trong cơ thể. Lượng hormone tuyến giáp trong máu được điều chỉnh bởi tuyến yên, nằm ở trung tâm của hộp sọ, phía dưới não.

Khi tuyến yên phát hiện lượng hormone tuyến giáp ít hoặc nhiều, nó sẽ điều chỉnh hormone của chính mình (hormone kích thích tuyến giáp hoặc TSH) và gửi tín hiệu đến tuyến giáp để điều chỉnh lượng hormone.

Nếu hormone tuyến giáp quá cao (cường giáp) hoặc quá thấp (suy giáp), toàn bộ cơ thể sẽ chịu ảnh hưởng.

Tham khảo: Bệnh cường giáp nguy hiểm như thế nào?

3. Ai có nguy cơ bị suy giáp?

• Phụ nữ có nguy cơ mắc cao hơn;
• Tuổi cao, đặc biệt trên 60 tuổi;
• Đã từng có vấn đề về tuyến giáp hoặc phẫu thuật tuyến giáp trong quá khứ;
• Gia đình có tiền sử về tuyến giáp;
• Mắc một số loại bệnh như tiểu đường loại 1 hoặc viêm khớp dạng thấp;
• Mắc hội chứng Turner;
• Đang mang thai hoặc sinh con trong vòng 6 tháng;
• Bị thiếu i-ốt.

4. Triệu chứng của bệnh suy giáp

Triệu chứng của suy giáp thường không rõ ràng và có thể giống với các bệnh khác, tuy nhiên có thể phát hiện ra bệnh qua một số triệu chứng sau: (2)

• Thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt
• Khó tiêu hoá
• Tâm trạng buồn
• Tóc khô và rụng
• Da khô
• Tăng cholesterol
• Mệt mỏi
• Nhạy cảm với lạnh
• Khàn tiếng
• Đau, cứng khớp và sưng
• Sự suy giảm trong trí nhớ
• Đau cơ và cứng khớp
• Yếu cơ
• Sưng mặt
• Nhịp tim chậm
• Bướu tuyến giáp
• Tăng cân hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân dù ăn uống đầy đủ
• Hội chứng cổ tay

Trẻ em và thanh thiếu niên mắc suy giáp cũng có thể có một số triệu chứng như:

• Chân tay lạnh
• Tiêu chảy
• Mệt mỏi cực độ
• Khó ngủ
• Kém phát triển
• Sức đề kháng yếu
• Da vàng tái (da và lòng mắt trắng)
• Thói quen ăn uống không tốt
• Mặt sưng phù
• Cảm giác đầy bụng
• Lưỡi sưng lên

5. Những nguyên nhân gây suy giáp

5.1 Nguyên nhân phổ biến hơn

Bệnh tự miễn: Nguyên nhân thường gặp nhất của suy giáp là một bệnh tự miễn gọi là bệnh Graves. Bệnh tự miễn xảy ra khi hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể tấn công các mô khỏe mạnh. Đôi khi quá trình này liên quan đến tuyến giáp và có thể ảnh hưởng đến khả năng tạo hormone.

Phẫu thuật tuyến giáp: Phẫu thuật loại bỏ hoặc một phần tuyến giáp có thể giảm khả năng sản xuất hormone của tuyến hoặc làm ngừng hoàn toàn.

Xạ trị: Việc sử dụng bức xạ để điều trị ung thư vùng đầu và cổ có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp và dẫn đến suy giáp.

Viêm tuyến giáp: Điều này có thể do nhiễm trùng hoặc có thể là kết quả của rối loạn miễn dịch hoặc các tình trạng bệnh lý khác ảnh hưởng đến tuyến giáp. Viêm tuyến giáp có thể kích hoạt tuyến giáp giải phóng tất cả hormone được lưu trữ cùng một lúc, gây ra sự tăng đột ngột trong hoạt động của tuyến giáp, gọi là cường giáp. Sau đó, tuyến giáp trở nên kém hoạt động (suy giáp).

Thuốc: Một số loại thuốc có thể gây suy giáp, ví dụ như, được sử dụng để điều trị một số rối loạn tâm thần. Nếu bạn đang dùng thuốc, hãy tham khảo ý kiến của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về tác động của thuốc lên tuyến giáp.

5.2 Nguyên nhân ít phổ biến hơn

Bệnh bẩm sinh: Một số trẻ sinh ra đã có vấn đề hoạt động của tuyến giáp không bình thường. Trong khi những người khác lại sinh ra không có tuyến giáp. Trong phần lớn trường hợp, nguyên nhân tuyến giáp không phát triển bình thường không được hiểu rõ. Nhưng một số trẻ mang gen rối loạn tuyến giáp. Thông thường, trẻ sơ sinh bị suy giáp ban đầu không có các triệu chứng đáng chú ý.

Rối loạn tuyến yên: Một nguyên nhân khá hiếm gặp của suy giáp là do tuyến yên không tạo ra đủ hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Thường là do khối u không phải là ung thư của tuyến yên.

Mang thai: Một số người gặp suy giáp trong hoặc sau khi mang thai. Nếu suy giáp xảy ra trong thai kỳ và không được điều trị, có thể gây tăng nguy cơ sảy thai, sinh non và tiền sản giật. Tiền sản giật dẫn đến tăng huyết áp đáng kể trong ba tháng cuối thai kỳ. Suy giáp cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi.

Thiếu hoặc thừa i-ốt: Tuyến giáp cần i-ốt để tạo ra hormone. I-ốt chủ yếu được tìm thấy trong hải sản, rong biển,… Thiếu i-ốt có thể gây ra bệnh nhược giáp. Quá nhiều i-ốt có thể làm tình trạng suy giáp trở nên nghiêm trọng hơn ở những người mắc bệnh này. (3)

6. Biến chứng có thể mắc phải

Suy giáp không được chăm sóc có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, bao gồm:

• Tăng kích thước tuyến giáp: Suy giáp có thể làm cho tuyến giáp trở nên phình to, tạo thành tình trạng bướu cổ. Bướu cổ lớn có thể gây khó khăn khi nuốt hoặc thở.
• Vấn đề tim mạch: Suy giáp có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim và suy tim, đặc biệt là do tăng hàm lượng cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL) – loại cholesterol “xấu”.
• Bệnh thần kinh ngoại biên: Suy giáp không được điều trị có thể gây tổn thương dây thần kinh ngoại biên, dẫn đến đau, tê, và ngứa ở cánh tay và chân.
• Vấn đề về sinh sản: Thiếu hormone tuyến giáp có thể ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng, giảm khả năng sinh sản.
• Dị tật bẩm sinh: Trẻ sinh ra từ những người mắc suy giáp không được điều trị có thể có nguy cơ cao hơn về dị tật bẩm sinh so với trẻ sinh ra từ những người không mắc bệnh tuyến giáp. Sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ sơ sinh bị suy giáp bẩm sinh mà không được điều trị có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu bệnh được chẩn đoán và điều trị trong những tháng đầu đời, cơ hội phát triển bình thường là khá cao.
• Hôn mê phù niêm: Trường hợp hiếm gặp này có thể xảy ra khi suy giáp không được điều trị trong thời gian dài. Hôn mê phù niêm có thể được kích hoạt bởi nhiều yếu tố khác nhau như thuốc an thần, nhiễm trùng, hoặc căng thẳng, và cần được điều trị y tế ngay lập tức.

7. Chẩn đoán bệnh suy giáp bằng phương pháp nào?

Nếu bạn có dấu hiệu của suy giáp, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ hormone. Các xét nghiệm bao gồm:

• Hormone kích thích tuyến giáp (TSH)
• T4 (thyroxin)

Mức độ T4 thấp hơn mức bình thường thường là dấu hiệu của suy giáp. Tuy nhiên, có trường hợp mà mức độ TSH tăng lên mặc dù mức độ T4 vẫn ổn định. Điều này gọi là suy giáp cận lâm sàng, thường là giai đoạn đầu của suy giáp.

Nếu kết quả xét nghiệm hoặc kiểm tra vật lý tuyến giáp của bạn không bình thường, bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm hoặc quét tuyến giáp để kiểm tra có nốt hoặc viêm.

8. Điều trị suy giáp bằng phương pháp nào?

Nếu bị suy giáp, bác sĩ thường sẽ kê đơn cho hormone tổng hợp của tuyến giáp, ví dụ như T4, mà cơ thể con người tự sản xuất. Thuốc này được uống hàng ngày. Các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến việc cơ thể hấp thụ hormone này, vì vậy quan trọng là bác sĩ biết về mọi loại thuốc, thảo dược, hoặc bổ sung mà bạn sử dụng, kể cả những sản phẩm không đòi hỏi kê đơn.

Việc kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp thông thường cần được thực hiện thường xuyên bằng xét nghiệm máu. Điều này giúp bác sĩ điều chỉnh liều lượng thuốc theo thời gian.

Đôi khi mất một khoảng thời gian để tìm ra liều lượng hormone tuyến giáp chính xác cho bạn. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ TSH của bạn từ 6 đến 8 tuần sau khi bắt đầu điều trị hormone tổng hợp và sau đó là 6 tháng một lần.

Nếu liều lượng quá cao, bạn có thể trải qua những tác dụng phụ như:

• Sự thèm ăn tăng
• Khó ngủ
• Nhịp tim nhanh
• Run rẩy

Những người có suy giáp nặng hoặc bệnh tim thường bắt đầu với liều lượng thấp của hormone tổng hợp, sau đó tăng dần để cơ thể có thể thích nghi. Khi đã điều chỉnh đúng liều lượng, không có tác dụng phụ từ hormone tự nhiên của bạn. Tuy nhiên, không nên tự ý ngưng thuốc vì có thể gây tái phát triệu chứng suy giáp.

9. Bệnh suy giáp có tự khỏi được không?

Trong một số trường hợp nhẹ, có thể bạn không cảm nhận được bất kỳ triệu chứng suy giáp nào hoặc những triệu chứng này có thể dần mất đi theo thời gian. Trong những trường hợp khác, các dấu hiệu của suy giáp có thể biến mất ngay sau khi bạn bắt đầu điều trị. Tuy nhiên, đối với những người có mức độ hormone tuyến giáp đặc biệt thấp, suy giáp trở thành một tình trạng kéo dài suốt đời và yêu cầu điều trị bằng thuốc theo lịch trình đều đặn.

Để thuận tiện trong việc thăm khám và không cần phải chờ đợi lâu, quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline 086 977 5115 để nhận được tư vấn và đặt lịch thăm khám miễn phí.

Hoặc liên hệ với bệnh viện qua các kênh thông tin truyền thông:

• Fanpage: fb.com/benhvienhongphat
• Website: https://benhvienhongphat.vn
• Zalo: https://zalo.me/benhvienhongphat

Bài viết đã giáp đáp cho quý khách thắc mắc về “Suy giáp là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh“. Tuy bệnh này không nguy hiểm nhiều đến tính mạng nhưng ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Cần tầm soát và theo dõi bệnh thường xuyên để có phương hướng điều trị bệnh mổ cách tốt nhất.

Thầy thuốc Ưu tú. BSCK II Trần Văn Bông – Chuyên gia hàng đầu về các bệnh liên quan đến tuyến giáp