Xét nghiệm vi sinh bao gồm những xét nghiệm nào?

Tư vấn chuyên môn Bài Viết

ThS. BS VŨ VĂN TÂN

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát

ĐẶT LỊCH HẸN XEM HỒ SƠ

Xét nghiệm vi sinh để làm gì? Xét nghiệm vi sinh đóng vai trò rất quan trọng trong việc chẩn đoán bệnh từ đó giúp bác sĩ có phương án điều trị hiệu quả nhất. Xét nghiệm vi sinh gồm nhiều xét nghiệm nhỏ tùy vào từng mẫu bệnh phẩm và loại bệnh để lựa chọn phương án xét nghiệm phù hợp.

1. Xét nghiệm vi sinh

Xét nghiệm vi sinh là phương pháp xét nghiệm nhằm chẩn đoán và phân tích hình ảnh vi sinh thu được trên các mẫu. Dựa vào kết quả xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán và tìm ra nguyên nhân gây bệnh trong cơ thể người bệnh. (1)

Mẫu bệnh phẩm được lấy trên người bệnh hoặc môi trường nghi ngờ là nguyên nhân gây bệnh. Trong mẫu bệnh phẩm chứa đối tượng của xét nghiệm vi sinh là các vi sinh vật gây bệnh. Xét nghiệm vi sinh gồm các bệnh phẩm:

• Mủ nông (tổn thương không qua lớp trung bì, nhiễm trùng ngoài da)
• Mủ sâu (tổn thương sâu dưới lớp trung bì, nhiễm trùng kín, dịch dẫn lưu ổ bụng,…)
• Dịch (dịch màng tim, dịch màng phổi, dịch khớp,…)
• Dịch họng, đờm
• Dịch tủy não
• Chất tiết đường sinh học
• Cấy máu
• Nước tiểu giữa dòng
• Phân…

Xét nghiệm vi sinh không chỉ áp dụng trong chẩn đoán, dịch tế học, theo dõi, điều trị, mà còn được áp dụng trong nghiên cứu khoa học và giảng dạy, pháp lý.

2. Xét nghiệm vi sinh có tác dụng gì?

Xét nghiệm vi sinh là phương pháp giúp xác định căn nguyên của tình trạng nhiễm trùng. Ở nước ta, nhiễm trùng là bệnh có tỷ lệ mắc rất cao, chỉ đứng sau các bệnh như tiểu đường, tim mạch, ung thư…

Nhiễm trùng rất đa dạng, thường gặp ở đường hô hấp, tiêu hóa, sinh dục, tiết niệu hãy nhiễm trùng máu, da… Tuy nhiên, nhiều người chủ quan không đến các cơ sở y tế để khám, tự ý sử dụng thuốc kháng sinh.

Việc sử dụng thuốc không đúng chỉ định có thể dẫn tới tình trạng cơ thể suy giảm hệ thống miễn dịch và kháng thuốc. Ở Việt Nam, tình trạng kháng thuốc ở nước ta đang ở mức báo động. Trong khi đó, việc tìm ra nguyên nhân chính xác gây bệnh nhiễm trùng là vô cùng quan trọng.

Để tìm ra nguyên nhân gây bệnh cần đến các cơ sở y tế tiến hành xét nghiệm vi sinh. Điều này cực kỳ quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời bằng cách sử dụng kháng sinh phù hợp.

3. Giá trị phương pháp xét nghiệm vi sinh

Quy trình xét nghiệm vi sinh bao gồm: chẩn đoán bệnh, khám tổng quát tình trạng bệnh, lấy mẫu bệnh phẩm của người bệnh, phân tích mẫu bệnh phẩm dựa trên các loại xét nghiệm để tìm nguyên nhân gây bệnh.

3.1 Giá trị của xét nghiệm soi trực tiếp

Xét nghiệm vi sinh soi trực tiếp là cơ sở chẩn đoán cho việc lựa chọn các bước xét nghiệm tiếp theo. Xét nghiệm vi sinh soi trực tiếp có thể phát hiện vi khuẩn phong (BH), song cầu khuẩn gram âm trong dịch não tủy, vi khuẩn lao (AFB, BK), vi khuẩn lậu, nấm men trong dịch tử cung,…

Thực hiện soi kính hiển vi trực tiếp có nhiều lựa chọn khác nhau: soi kính hiển vi tươi khi vi sinh vật còn sống, khi vi sinh vật chết sẽ đi qua thuốc nhuộm, soi vi sinh dưới kính hiển vi điện tử.

• Soi tươi: Giúp phát hiện vi sinh vật sống, xoắn khuẩn, phẩy khuẩn tả, Amip. Bên cạnh đó, soi tươi được sử dụng trong chẩn đoán, tìm trứng hay ấu trùng của ký sinh trùng, bào tử nấm, sợi nấm.
• Nhuộm soi vi sinh vật: khi soi dưới kính hiển vi quang học sử dụng nhiều loại thuốc nhuộm khác nhau lên vi sinh vật. Vi sinh vật đã chết được cố định cho phép có thể nhận định rõ cấu trúc và hình thể của vi sinh vật, tính bắt màu.
• Soi vi sinh vật dưới kính hiển vi điện tử: thường chỉ sử dụng trong nghiên cứu, để soi các vi sinh vật có kích thước siêu hiển vi (virus), soi siêu cấu trúc của vi sinh vật.

3.2 Giá trị của xét nghiệm nuôi cấy

Xét nghiệm nuôi cấy là xét nghiệm dùng môi trường nuôi cấy nhân tạo, thường được dùng để chẩn đoán vi khuẩn dễ mọc. Mục đích của xét nghiệm này nhằm xác định các vi sinh vật có mặt trong bệnh phẩm, từ đó đưa ra kết luận rằng về khả năng gây bệnh hay không. Xét nghiệm nuôi cấy được sử dụng để chẩn đoán nhiều bệnh lý nhiễm trùng.

Tuy nhiên, phương pháp xét nghiệm vi sinh này có một số hạn chế là: đòi hỏi trang bị hiện đại, cách lấy, bảo quản, vận chuyển bệnh phẩm phải đúng quy định, trình độ kỹ thuật viên cao. Độ nhạy của phương pháp này sẽ bị ảnh hưởng nếu người bệnh đã dùng thuốc kháng sinh, và không thể chẩn đoán được những vi sinh vật không phát triển được trong môi trường nuôi cấy.

3.2 Giá trị của xét nghiệm miễn dịch

Xét nghiệm miễn dịch là các xét nghiệm nhằm mục đích xác định vi sinh vật. Các kháng nguyên đặc hiệu của vi sinh vật hoặc kháng thể đặc hiệu quả cá thể bị bệnh là đối tượng của xét nghiệm miễn dịch.

Phương pháp này rất hữu hiệu đối với các ký sinh trùng gây bệnh ở mô hoặc lạc chỗ, vi sinh vật nội bào. Xét nghiệm miễn dịch này có ưu điểm:

• Chẩn đoán được các vi sinh vật không còn tồn tại hoặc rất ít
• Chẩn đoán được các vi sinh vật chịu tác động của kháng sinh mà xét nghiệm bằng nuôi cấy không thể phát hiện.
• Bệnh phẩm có thể bảo quản trong thời gian dài
• Độ nhạy cao, có thể thực hiện hàng loạt

Tuy nhiên, phương pháp này cũng tồn tại một số nhược điểm như:

• Gần như không có giá trị đối với các vi sinh vật chưa tìm ra các yếu tố độc lực đặc hiệu như lao, sốt rét, các kháng nguyên đặc hiệu.
• Độ đặc hiệu của chẩn đoán phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và lớp kháng thể phát hiện.

3.3 Giá trị của xét nghiệm phân tử

Xét nghiệm phân tử là nhằm phát hiện genomes của các vi sinh vật hoặc các gen đặc hiệu bằng các phương pháp như: Real Time PCR, giải trình tự gen, PCR, lai ghép,…

Phương pháp xét nghiệm phân tử cho độ nhạy, độ đặc hiệu cao, phát hiện nhanh tình trạng và căn nguyên của vi sinh vật. Nhờ phương pháp này có thể so sánh với giá trị chuẩn để xác định giai đoạn bệnh, tình trạng bệnh, mức độ nhiễm trùng và đáp ứng với thuốc điều trị do đo được nồng độ virus có mặt trong bệnh phẩm. Ngoài ra, bệnh phẩm còn có thể phát hiện nơi xuất phát của dịch bệnh.

Tuy nhiên, xét nghiệm phân tử cần trang bị thiết bị chẩn đoán hiện đại, kỹ thuật viên xét nghiệm phải qua đào tạo chuyên sâu, đảm bảo môi trường sạch loại trừ hiện tượng nhiễm chéo các axit nucleic, free DNA và RNA khác với các biện pháp thanh khử trùng truyền thống. Hơn nữa, phương pháp này chưa tìm được gen đặc hiệu hoặc khó thực hiện khi các gen đặc hiệu không ổn định mà chi phí thực hiện cao.

4. Những lưu ý quan trọng khi xét nghiệm vi sinh

Nhiều người có thể mang virus, vi khuẩn ở dạng tiềm ẩn gây bệnh nhưng không có triệu chứng. Khi có điều kiện thuận lợi, những vi sinh vật không gây bệnh ở người này có thể trở thành tác nhân gây bệnh ở người khác. Vì vậy nếu quan sát cơ thể thấy: vết sưng, vết loét có mủ,… hoặc biểu hiện như sốt, ho, hắt hơi… cần phải được xét nghiệm vi sinh để xác định tác nhân gây bệnh.

Người bệnh cần chú ý một số vấn đề đến không làm ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

• Nhịn ăn ít nhất 12 giờ trước khi lấy mẫu: người bệnh nếu được chỉ định xét nghiệm vi sinh cần nhịn ăn. Tuy nhiên, 1 số loại xét nghiệm không phải nhịn ăn bạn cần phải
• Đối với xét nghiệm mẫu nước tiểu và phần: trước khi lấy mẫu người bệnh nên vệ sinh vùng sinh dục bằng nước máy, tránh thụt rửa quá sâu, không sử dụng dung dịch rửa có thành phần axit và kiềm.
• Trước khi lấy mẫu xét nghiệm, người bệnh nên giữ tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi hợp lý.
• Không sử dụng chất kích thích: rượu, bia, thuốc lá… trước ngày lấy mẫu. Nếu lấy mẫu tại nhà cần phải giữ ở nhiệt độ phòng và gửi đi trong 1 giờ, càng sớm càng tốt.

Xét nghiệm vi sinh giúp tìm ra nguyên nhân gây bệnh để có phương pháp điều trị chính xác. Khám, chẩn đoán kỹ lưỡng tại Bệnh viện sẽ tránh gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, người bệnh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm cần đi khám tại các cơ sở y tế, thực hiện xét nghiệm vi sinh.

Nước ta hiện nay có rất nhiều cơ sở xét nghiệm, tuy nhiên không phải cũng đạt chuẩn, đảm bảo chất lượng xét nghiệm. Do đó, bạn cần lựa chọn địa chỉ tin cậy, đảm bảo chất lượng của quá trình xét nghiệm.

Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát với nhiều năm kinh nghiệm luôn được đông đảo khách hàng đánh giá cao. Để thực hiện các kỹ thuật xét nghiệm trên, Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát đã đầu tư hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại, tự động hoá nhằm đem lại kết quả điều trị chính xác.

Cùng với hệ thống phòng xét nghiệm được đảm bảo, quy trình xét nghiệm, xử lý mẫu, báo cáo kết quả luôn được làm nghiêm ngặt để đem lại kết quả chính xác. Quy trình thăm khám, lấy mẫu tại Bệnh viện cũng nhanh chóng, đảm bảo an toàn. Người bệnh có thể đặt lịch trước qua số hotline để không phải xếp hàng làm thủ tục khám, tiết kiệm thời gian.

Sau khi lấy mẫu, người bệnh sẽ được hẹn thời gian cụ thể để nhận kết quả xét nghiệm. Chi phí xét nghiệm tại bệnh viện hợp lý theo quy định. Người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm lựa chọn dịch vụ tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Phát. Nếu bạn đang quan tâm đến chi phí xét nghiệm hay đang băn khoăn về các vấn đề xét nghiêm vui lòng liên hệ đến số ☎️Hotline: 0869 775 115 – 086 680 5115 – 096 227 9115 để được giải đáp một các tốt nhất.